Wykład połączony z konwersatorium – zajęcia zbiorowe, będące serią autorskich prezentacji wybranych problemów związanych z polską sztuką XX wieku, zwłaszcza zaś z zagadnieniami nowoczesności i jej licznych przekroczeń. Zajęcia ściśle wiążą się z najnowszymi badaniami prowadzonymi przez grupę pięciu wykładowców WZKW. Forma wykładu będzie w ciągu semestru wzbogacona o wspólną krytyczną lekturę materiałów źródłowych oraz tekstów prezentujących problematyczne ujęcie wybranych – ogólnych i szczegółowych – zagadnień związanych z rozmaicie rozumianą (po)nowoczesnością.

Wykład online. Zmiana formuły na stacjonarną zależy od obowiązujących obostrzeń epidemiologicznych związanych z pandemią COVID-19.

Podstawowa znajomość historii i sztuki XX wieku.

Semestr zimowy

Blok 1. Prof. Wojciech Włodarczyk: Początek bloku: 6 października 2020

Pojęcia:

Zajęcia poświęcone są pojęciom używanym w polskiej historii sztuki i konsekwencjom wynikającym z ich wprowadzenia i stosowania.

1. Źródła i mapy pojęć
2. "Nowa sztuka", "awangarda", "modernizm" - kształtowanie się kluczowych pojęć dla polskiej sztuki i badań nad sztuką
3. Awangarda i koloryzm - wątpliwy paradygmat opozycyjny
4. Awangarda jako termin porządkujacy polską sztukę - narracje historyków sztuki
5. Inercja pojęć i "wertykalna historia sztuki"
6. Akulturowa historia sztuki

Interpretacje:
Zajęcia poświęcone będą problemowi interpretacji analizowanym na konkretnym przykładzie różnych ujęć "Podaj cegłę" Aleksandra Kobzdeja. Są kontynuacją niektórych wątków z bloku POJĘCIA.

7. Interpretacja jako jedno z głównych zagdanień współczesnej humanistyki
8. Intencjonalizm i biografizm, teoria ugruntowana i studia przypadków
9. Omówienie różnych metod interpretacyjnych na przykładzie analizy i interpretacji "Podaj cegłę" Aleksandra Kobzdeja (formalna, femnistyczna, ikonograficzna, stylistyczna itp.)
10. Sytuacyjna historia sztuki

Blok 2. Prof. Luiza Nader: Sztuka (z)Zagłady. Początek bloku: 15 grudnia 2020, zajęcia online

11. Sztuka (z) Zagłady. Kim jest świadek?

12. Polscy obserwatorzy Zagłady. Pojęcia: postronnego, widza, obserwatora.

13. Władysław Strzemiński (Pamięci przyjaciół – Żydów) i Arie Ben Menachem (Getto – Terra incognita). Teoria widzenia Władysława Strzemińskiego.

14. Pamięć/niepamięć Szoa w polskim imaginarium kultury. Post/świadek, społeczeństwo postronnych.

Semestr letni

Blok 3. Dr Piotr Słodkowski: Granice nowoczesności w polu odwilży. Zagłada w obrazach Marka Oberlandera. Początek bloku: 16 lutego 2021, zajęcia stacjonarne (jeśli możliwe)

1. Nowoczesność i jej granice. Horyzonty odwilży w sztukach wizualnych, kulturze i polityce pamięci wobec wojny.

2. Inne znaczenia modernizmu. Wizyta na wystawie Henryk Streng/Marek Włodarski i modernizm żydowsko-polski w Muzeum Sztuki Nowoczesnej.

3. Marek Oberlander: trajektorie biografii i działaności artystycznej (praca na źródłach).

4. Studium przypadku: Napiętnowani, Portret filozofa z małego żydowskiego miasteczka, Figury (wykład z elemenatmi warsztatu i pracy w grupach).

5. Co wynika z przesłania Oberlandera dla historii sztuki? Uwagi końcowe.

Blok 4. Dr Jakub Banasiak: Państwowy system sztuki jako przedmiot badań. Początek bloku: 23 marca 2021.

6. Historia sztuki a historiografia. W poszukiwaniu paradygmatu

7. W stronę społecznej historii sztuki

8. Daty, cezury, przełomy. Co i dlaczego badamy?

9. Co (i czy) mówią archiwa? Badania podstawowe po śmierci archonta.

Blok 5. Dr Jakub Dąbrowski: Zmierzch modernizmu? – sztuka przywłaszczenia w Polsce. Początek bloku: 27 kwietnia, zajęcia online.

10. Uwagi terminologiczne w nawiązaniu do rozważań Wojciecha Włodarczyka: nowoczesność, modernizm, postmodernizm; oryginalność jako kluczowy termin nowoczesności.

11. Środowisko pisma „October” i Pictures Generation, śmierć autora i koncepcja intertekstualności; postprodukcja Bourrieau.

12. Strategie przywłaszczenia w sztuce polskiej od lat 70. do dziś – dzieła i autorzy.

13. Czy przywłaszczenie w sztuce polskiej oznacza to samo co w dyskursie artystycznym sztuki Zachodu? Przyczyny słabości strategii przywłaszczenia w Polsce.

14. Ponowoczesna strategia – modernistyczne prawo: przywłaszczenie a prawo autorskie.

Dwusemestralne zajęcia kończą się pisemnym egzaminem zorganizowanym stacjonarnie. Egzamin polega na zwięzłej odpowiedzi na pięć pytań problemowych (jedno pytanie od każdego wykładowcy).

Kryteria oceny:
Ocena słowna, ocena liczbowa (do średniej)
Opis wymaganych kryteriów
Stopień opanowania wiedzy w %

celujący, 5,35
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia obejmujących wszystkie istotne aspekty w stopniu wybitnym: doskonałe opanowanie problemów i zjawisk historyczno-artystycznych omawianych w ciągu pięciu bloków tematycznych
≥ 91

bardzo dobry, 5,0
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia obejmujących w pełni wszystkie istotne aspekty: bardzo dobre opanowanie ww. problemów.
90–88

bardzo dobry minus, 4,65
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia obejmujących wszystkie istotne aspekty z bardzo nieznacznymi pominięciami lub nieścisłościami: opanowanie problemów i zjawisk historyczno-artystycznych omawianych w ciągu pięciu bloków tematycznych w sposób niemal kompletny z niewielką tolerancją błędu.
87–86

dobry plus, 4,35
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia obejmujących wszystkie istotne aspekty z pewnymi błędami lub nieścisłościami
81-85

dobry, 4,0
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia z pominięciem niektórych mniej istotnych aspektów: opanowanie problemów i zjawisk historyczno-artystycznych omawianych w ciągu pięciu bloków tematycznych w stopniu poprawnym, z założeniem niewielkich luk, które nie wpływają znacząco na zrozumienie przewodnich myśli prezentowanych na wykładach.
73-80

dobry minus, 3,65
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia z pominięciem trzech–czterech mniej istotnych aspektów, takich jak uchybienia w wiedzy dotyczącej konkretnych kategorii, pojęć, dzieł lub postaci.
72–71

dostateczny plus, 3,35
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia z pominięciem niektórych istotnych aspektów lub z istotnymi nieścisłościami, takich jak znaczne uchybienia w wiedzy dotyczącej konkretnych kategorii, pojęć, dzieł lub postaci.
61-70

dostateczny, 3,0
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia z pominięciem niektórych ważnych aspektów lub z poważnymi nieścisłościami, takich jak znaczące uchybienia w rozumieniu dużych partii materiału prezentowanego na zajęciach.
53-60

dostateczny-, 2,65
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia z pominięciem kilku ważnych aspektów lub z kilkoma bardzo poważnymi nieścisłościami.
52–51

niedostateczny, 2,0
brak osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia
≤ 50

nieklasyfikowany
0
brak możliwości oceny poziomu osiągnięcia efektów kształcenia
0%

Dwusemestralne zajęcia kończą się pisemnym egzaminem zorganizowanym stacjonarnie. Egzamin polega na zwięzłej odpowiedzi na pięć pytań problemowych (jedno pytanie od każdego wykładowcy).

Prof. Wojciech Włodarczyk:

POJĘCIA:

Lektury OBOWIĄZKOWE (krótkie teksty dostarczone przez prowadzącego w wersji elektronicznej):
Tadeusz Peiper, Także inaczej, "Zwrotnica" 1926 nr 7
Mieczysław Porębski, Dwa programy (z problematyki formalizmu w plastyce polskiej dwudziestolecia międzywojennego), "Materiały do Studiów i Dyskusji z Zakresu Teorii i Historii sztuki, Krytyki Artystycznej oraz Metodologii Badań nad Sztuką" 1950 t. 1
Elżbieta Rybicka, Od poetyki przestrzeni do polityki miejsca. Zwrot topograficzny w badaniach literackich, "Teksty Drugie" 2008, nr 4
Wojciech Włodarczyk, Rok 1989 - wokół pojęcia modernizmu, "Artium Quaestiones" 2019
Wojciech Włodarczyk, Niepodległość i nowoczesność - miejsce i pojęcie [w:] Niepodległość i nowoczesność, Warszawa 2019

Teksty POMOCNICZE omawiane na zajęciach przez prowadzącego:
Elżbieta Grabska, Moderne i straż przednia. Apollinaire wśród krytyków i artystów 1900-1918, Kraków 2003
R.Koselleck, Dzieje pojęć. Studia z semantyki i pragmatyki języka społeczno-politycznego, Warszawa 2009
Wojciech Włodarczyk, Po co był socrealizm? [w:] Doświadczenie i świadectwo totalitaryzmu na obszarze kultur środkowoeuropejskich, Warszawa 2011
Wojciech Włodarczyk, Sztuka?, “Miejsce: studia nad sztuką i architekturą polską XX i XXI wieku” nr 1, 2015

INTERPRETACJE:

Lektury OBOWIĄZKOWE (krótkie teksty dostarczone przez prowadzącego w wersji elektronicznej):
Göran Hermerén, Intencja a interpretacja w badaniach literackich, "Pamiętnik Literacki" 68/4, 1977
Wojciech Włodarczyk, Potrzeba biografii [w:] Artysta. Materiały z Seminarium Metodologicznego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa 1994
Stanley Fish, Co czyni interpretację możliwą do przyjęcia?, [w:] tegoż, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, Kraków 2008
Susan Sontag, Przeciw interpretacji, [w:] tejże, Przeciw interpretacji i inne eseje, Kraków 2018

Teksty POMOCNICZE omawiane na zajęciach przez prowadzącego:
Roland Barthes, Śmierć autora, "Teksty Drugie" nr 1/2 1999
Ewa Toniak, Olbrzymki: kobiety i socrealizm, Kraków 2008
Piotr Słodkowski, Modernizm żydowsko-polski. Henryk Streng/Marek Włodarski a historia sztuki, Warszawa 2019
Wojciech Włodarczyk, Malarski gest i migawka obiektywu. Fotografia i koloryści w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych (w druku)
Wojciech Włodarczyk, O możliwości sytuacyjnej historii sztuki (referat z Seminarium Dłużewskiego, 2020)

Prof. Luiza Nader:

Kaumotter J., Śmierć nie ma ostatniego słowa, Kraków: MOCAK, 2015.

Lachowski M., Nowocześni po katastrofie. Sztuka w Polsce w latach 1945–1960, Lublin: Wydawnictwo KUL, 2013.

Piotrowski P., Znaczenia modernizmu. W stronę historii sztuki polskiej po 1945 r., Poznań: REBIS, 1999.

Tarnowska M., Artyści żydowscy w Warszawie 1939-1945, Warszawa: DiG, 2015.

Zaraz po wojnie, red. A. Szewczyk, J. Kordjak, Warszawa: Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, 2015.

Dr Piotr Słodkowski:

Włodarczyk W., "Nowoczesność" i jej granice, w: Sztuka polska po 1945 roku, Warszawa 1987.

Juszkiewicz P., Od rozkoszy historiozofii do gry w nic. Polska krytyka artystyczna czasu odwilży, Poznań 2005.

Markowska A., Dwa przełomy. Sztuka polska około 1955 i 1989 roku, Toruń 2012.

Lachowski M., Nowocześni po katastrofie, Sztuka w Polsce w latach 1945–1960, Lublin 2013.

Forecki P., Od "Shoah" do "Strachu". Spory o polsko-żydowską przeszłość i pamięć w debatach publicznych, Poznań 2010.

Steinlauf M., Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady, Warszawa 2001.

Dr Jakub Banasiak:

Artyści władzy, władza artystom, red. Andrzej Chojnowski, Sebastian Ligarski, Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2010.

Brzostek Błażej, Zaremba Marcin, Polska 1956–1976: w poszukiwaniu paradygmatu, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2006, nr 2(10).

Buden Boris, Strefa przejścia. O końcu postkomunizmu, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2012.

Fitzpatrick Sheila, Revisionism in Soviet History, „History and Theory” 2007, vol. 46, nr 4, s. 77–91.

Gdula Maciej, Odważyć się być średnim. Genealogia i przyszłość polskiej klasy średniej, „Krytyka Polityczna” 2015, nr 42.

Pobłocki Kacper, Mury wyobraźni, https://www.dwutygodnik.com/artykul/8590-mury-wyobrazni.html

Rottenberg Anda, Ministerstwo Kultury i Sztuki – mecenat czy zarządzanie?, w: Sztuka polska po 1945 r.. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Warszawa, listopad 1984, red. T. Hrankowska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987.

Sowa Andrzej Leon, Historia polityczna Polski 1944–1991, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2011.

Zaremba Marcin, Rewolucja z Ameryki, w: Padraic Kenney, Budowanie Polski Ludowej, Robotnicy a komuniści 1945–1950, przeł. Anna Dzierzgowska, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2015.

Zysiak Agata, Punkty za pochodzenie. Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 2016.

Dr Jakub Dąbrowski:

Bourrieau N., Postproduction, New York 2002.

Crimp D., The Photographic Activity of Postmodernism, „October” nr 15, 1980, s. 91–101.

Krauss R., Oryginalność awangardy, Gdańsk 2011.

Rękawiczki Jeffa Koonsa, CSW Kronika, Bytom 2012.

Ronduda Ł., Sztuka polska lat 70.. Awangarda, Warszawa 2009.

Nie dotyczy