wykład

zdane egazminy z historii sztuki po I i po II roku studiów

1. Wprowadzenie w zagadnienia sztuki XVIII wieku. Czym jest wiek XVIII? Pluralizm estetyczny czy pluralizm światopoglądowy? Jedność kultury europejskiej a partykularyzmy regionalne. Globalna dyskusja czy hegemonia paryskich filozofów? Przesuwanie się centrum artystycznego z Rzymu do Paryża – przyczyny i skutki. Czas rewolucji. Nowa rola sztuki. Sztuka we Francji końca XVII wieku. Narodziny nowoczesnej akademii jako element polityki Ludwika XIV. „Starożytnicy” wobec „Nowożytników”. Rola sztuki epoki Ludwika XIV w kulturze artystycznej Europy XVIII i XIX stulecia. Wersal.
2. Sztuka w Italii przełomu XVII i XVIII w. i jej oddziaływanie na Europę Środkową i Środkowo-Wschodnią. Rola barokowego Rzymu dla sztuki europejskiej XVIII wieku. Post-berninizm. Architektura, malarstwo, rzeźba metropolii włoskich (Rzym, Neapol, Turyn, Wenecja). Praga i Wiedeń jako centra sztuki Europy środkowej. Rezydencje świeckie i klasztory jako wyraz ambicji politycznych i kulturalnych. Sztuka późnego baroku w Czechach.
3. Kultura XVIII wieku – uczuciowa powierzchowność, oświeceniowy racjonalizm czy i religijna duchowość? Sztuka Grand Siecle’u – patos i monumentalizm. Antoine Watteau i przemiany malarstwa francuskiego. Zadowolenie estetyczne jako nowy paradygmat kultury. Przemiana roli kobiety, uczuć, rodziny w kulturze francuskiej XVIII w. Salony literackie i ich wpływ na kulturę europejską XVIII w. Kobiety-artystki. Sztuka Francji czasów Ludwika XV.
4. Akademie sztuki w XVIII w. Akademia i akademizm - pojęcia. Różne oblicza „akademizmu”: Rzym, Wenecja, Paryż. Rzeczywistość i fantazja w malarstwie pierwszej poł. XVIII w. Sztuka a rynek – nowe relacje wczesnokapitalistycznego społeczeństwa. Sztuka angielska od końca XVII wieku do założenia akademii. Architektura do poł. XVIII w. Ogród angielski i pojęcie malowniczości. Rozkwit malarstwa angielskiego: Hogarth, Gainsborough, Reynolds. Neopalladianizm. Conversation piece.
5. Sztuka w Polsce czasów saskich. Realizacje artystyczne Wettynów w Warszawie i Dreźnie. Rzeźba w saskiej Warszawie. Sztuka na usługach dworu królewskiego i magnaterii. „Rokokowa rzeźba lwowska”. Późnobarokowa architektura Wielkiego Księstwa Litewskiego. Sztuka polska czy sztuka w Polsce – kwestia źródeł ikonograficznych i formalnych dzieł sztuki?
6. Sztuki plastyczne wobec instytucji i teorii. Albumy galeryjne. Wystawy sztuki w XVIII w. Początki naukowej historii sztuki, muzealnictwa i krytyki artystycznej. Grand Tour jako kulturowy fenomen. Spór Winckelmann-Piranesi. Antyk w XVIII wieku. Odkrycie Pompejów, Herkulanum oraz miast Wielkiej Grecji. Rzym - kuźnia neoklasycyzmu. Neoklasycyzm w Anglii, Szkocji, krajach niemieckich, Stanach Zjednoczonych.
7. Sztuka w Rzeczpospolitej Stanisława Augusta jako narzędzie i wyraz reform politycznych. Ambitne projekty, skromne realizacje (ideologia reformatorska przebudowy Zamku Królewskiego, Łazienek). Edukacja artystyczna w Warszawie w czasach Stanisława Augusta – wokół Malarni. Przebudzenie narodowe w Polsce. Reakcje na przemiany Sejmu Wielkiego: sztuka jako wyraz tendencji demokratyzujących. Neoklasycyzm po rozbiorach.

8. Sztuka czasów rewolucji. Malarstwo brytyjskie między Oświeceniem a wczesnym romantyzmem. Karykatura XVIII i XIX w. Oświecenie romantyczne w Anglii – Wright of Derby, Füssli i Blake. Rewolucja Francuska a sztuki plastyczne. Sztuka wobec państwa i narodu za czasów Ludwika XVI. Jacques Louis David – malarz i polityk. Nowa ikonografia w malarstwie okresu Rewolucji. Sztuka czasów napoleońskich. Przemiany w rzeźbie: Antonio Canova.
9. Francisco Goya – artysta późnego baroku, rokoka i romantyzmu. Malarstwo i grafika. Przemiany ikonograficzne, ideowe. Krytyka polityczna i społeczna. wprowadzenie do sztuki XIX w. Wielość nurtów. Sztuka europejska i sztuka polska. Przemiany polityczne, społeczne i światopoglądowe. Sztuka wobec tradycji i nowoczesności. Sztuka realistyczna i „realizm”; sztuka akademicka i „akademizm” – kwestie terminologiczne.
10. Artysta w epoce romantyzmu. Stendhal i pojęcie romantyzmu. Thorvaldsen, Gericault, Ingres i Delacroix – między neoklasycyzmem a romantyzmem. Odkrycie natury i powrót religii. Wizja przyrody Humboldta. Pejzaż w romantycznym malarstwie niemieckim, angielskim i francuskim 1 poł. XIX w. Sztuka a religia w okresie romantyzmu.
11. Odkrycie historii. Historyzm w architekturze. Podłoże ideowe i problem neostylów w architekturze i rzeźbie 1. poł. XIX w. V. Hugo, E. Viollet-le-Duc i początki nowoczesnej konserwacji. Akademizm w malarstwie i rzeźbie XIX w. Sztuka w Polsce w pierwszej połowie XIX w. Sztuka w Królestwie Polskim 1815-1831. Urbanistyka i architektura Warszawy. Dwie wizje malarstwa: Stattler i Michałowski. Odkrywanie realizmu (Olszyński, Szermentowski, Kostrzewski). Debata o sztuce narodowej (Sztuka polska Juliana Klaczki i jej reperkusje).
12. Przemysł i sztuka. Realizm w sztuce europejskiej po 1850 r. Gustave Courbet – twórczość i sylwetka artysty. Millet i barbizończycy. Honoré Daumier – karykatura polityczna i społeczna. Europejskie formy realizmu i ich polityczne interpretacje: pieriedwiżnicy, Macchiaioli, Adolf von Menzel. Wystawy Światowe w Londynie i Paryżu jako wyraz globalizacji i rozwoju kapitalizmu. Malarstwo prerafaelitów. Arts & Crafts Movement.
13. Wokół impresjonistów. Malarstwo impresjonistów wobec realizmu. Postimpresjonizm (Pissarro, Seurat). Symbolizm i wyzwolenie artysty. Henri Toulouse-Lautrec, Van Gogh i sztuka zaangażowana społecznie. Gauguin i nabiści. Bonnard i tradycja impresjonistyczna
14. Sztuka polska po powstaniu styczniowym i na przełomie XIX i XX wieku. Historiozoficzne malarstwo Jana Matejki. Polski realizm. Sztuka kobiet w XIX wieku. Artyści Młodej Polski – między Monachium, Paryżem, Krakowem i Warszawą.
15. Sztuka ok. 1900. Główne tendencje i kierunki w kulturze artystycznej Europy przełomu XIX i XX w. Secesja w architekturze i sztukach plastycznych. Pojęcie i jego aspekty w różnych kręgach kulturowych. Secesja wiedeńska. Cezanne, Rodin – między obiektywną analizą a subiektywnym odczuciem.

prace pisemne (dopuszczenie do egzaminu); egzamin

1. Złożenie w wyznaczonych terminach trzech prac pisemnych (tematy do wyboru i szczegółowe terminy w załączniku). Uwaga! Należy wybrać dwa tematy z XVIII w. i jeden z XIX w. lub na odwrót.
Złożenie wszystkich prac w wyznaczonych terminach jest warunkiem dopuszczenia do egzaminu.

2. Zdany egzamin z materiału objętego programem.

Sztuka XVIII wieku

1. Czym, wg Jeana Starobinskiego, dla artystów XVIII wieku była natura i co oznaczało jej naśladowanie?

J. Starobinsky, Wynalezienie wolności, tłum. M. Ochab, Gdańsk 2006, s. 121-151

2. Jak Ewa Lajer-Burchardt wyjaśnia nowoczesność osiemnastowiecznego malarstwa francuskiego. Proszę podać dwa argumenty potwierdzające tezę nowoczesności tej sztuki

E. Lajer-Burchardt, Kwestia nowoczesności: przypadek Bouchera, [w] Le siècle francais…, kat. wyst., MNW, Warszawa 2009, s. 122-142

3. Jak wyglądała walka z dawnym reżimem we Francji w czasie Rewolucji na przykładzie wandalizmu wymierzonego w sztukę sakralną? Jakie były przyczyny i sposoby niszczenia dzieł sztuki w miejscach związanych z religią katolicką?

Francois Souchal, Wandalizm Rewolucji, tłum. P. Migasiewicz, Warszawa 2016, s. 33-48

4. W jaki sposób, wg Agnieszki Rosales Rodriguez, obrazy Elisabeth Vigee-Le Brun  polemizowały z opiniami współczesnych filozofów na temat artystek-malarek?

Agnieszka Rosales-Rodriguez, Macierzyństwo i dzieci w obrazach Élisabeth Vigée Le Brun a nowoczesne ideały wychowania, [w:] Materiały pokonferencyjne "Élisabeth Vigée Le Brun i jej czasy. Kobieta – artystka – Europejka", Nieborów 2017

http://www.nieborow.art.pl/publikacje/

Sztuka XIX wieku

1. Na czym, wg W. Suchockiego, polega fenomen obrazu Somosierra Piotra Michałowskiego?

W. Suchocki, „Somosierra” Michałowskiego, „Artium Quaestiones”, nr V 1991, s. 61-83 (pdf: https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/9593)

2. W jaki sposób, wg Marii Poprzęckiej, E. Manet zrywał z tradycją malując Śniadanie na trawie? Czy jest to dzieło antyakademickie?

M. Poprzęcka, Sztuka i zasady. „Śniadanie na trawie” E. Maneta w świetle akademickich reguł, [w:] Akademizm w XIX wieku, kat. wyst., oprac. Iwona Danielewicz, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1998, s. 23-33

3. Z jakimi przeszkodami natury prawnej/obyczajowej/mentalnościowej zderzały się, wg J. Sosnowskiej, młode artystki w drugiej połowie XIX w.?

Joanna Sosnowska, Zwyczajna kobieta [w:] taż, Poza kanonem. Sztuka polskich artystek 1880-1939, Warszawa 2003, s. 19-56

4. Jak W. Juszczak uzasadnia określenia Jana Stanisławskiego mianem symbolisty?

Wiesław Juszczak, O symbolizmie w twórczości Jana Stanisławskiego, [w:] tenże, Wędrówka do źródeł, s. 417-426

5. Jak Michael Fried odczytuje stosunek do malowania Gustave’a Courbeta ujawniony w jego obrazach?

Michael Fried, Zdobycz” Gustava Courbeta (z ekskursem na temat „Śmierci jelenia”), „Artium Quaestiones” 2015, s. 196-218

(https://pressto.amu.edu.pl/index.php/aq/issue/view/1124)

Terminy oddania prac:

Termin oddania pierwszej pracy: 28 października 2020

Termin oddania drugiej pracy: 18 listopada 2020

Termin oddania trzeciej pracy: 16 grudnia 2020

złożenie w wyznaczonych terminach trzech prac pisemnych (tematy do wyboru i szczegółowe terminy w "Opisie wymagań dotyczących pracowni, warsztatu lub pomocy dydaktycznych")

Złożenie wszystkich prac w wyznaczonych terminach jest warunkiem dopuszczenia do egzaminu.

Zdany egzamin z materiału objętego programem (kolokwium pisemne obejmujące sprawdzian wizualny, test faktograficzny i terminologiczny odbywające się na przedostatnich zajęciach) oraz egzamin ustny.

Sztuka świata, praca zbiorowa, t. VII, VIII, IX (wybrane rozdziały dotyczące tematów poruszanych na zajęciach) Warszawa 1994

T. Chrzanowski, Sztuka w Polsce od I do III Rzeczypospolitej, Warszawa 1998 (s. 200-400)
Silvestra Bietoletti, Klasycyzm i romantyzm 1770-1840, Warszawa 2006
H. Honour, Neoklasycyzm, Warszawa 1972
L. Nochlin, Realizm, Warszawa 1974
M. Poprzęcka, Akademizm, Warszawa 1980 (i późn. wydania)
Z. Kępiński, Impresjoniści, Warszawa (różne wydania)
J. Malinowski, Malarstwo polskie XIX wieku, Warszawa 2003

Sztuka polska, praca zbiorowa, t. V. (Późny barok, rokoko i klasycyzm), Warszawa 2015
M. Karpowicz, Sztuka polska XVIII wieku, Warszawa 1986
S. Kozakiewicz, Malarstwo polskie. Oświecenie. Klasycyzm. Romantyzm, Warszawa 1976
Z. Michalczyk, W lustrzanym odbiciu. Grafika europejska a malarstwo polskie w czasach nowożytnych (ze szczególnym uwzględnieniem późnego baroku), Warszawa 2017
S. Lorentz, A. Rottermund, Klasycyzm w Polsce, Warszawa 1984 (wyd. 2: 1990).
A. Bernatowicz, Malarze w Warszawie Stanisława Augusta. Status-aspiracje-twórczość, Warszawa 2016
A. Kotula, W. Krakowski, Rzeźba XIX wieku, Kraków 1980
A. Ryszkiewicz, Malarstwo polskie: romantyzm, historyzm, realizm, Warszawa 1989
F. Clodion, Encyklopedia romantyzmu, Warszawa 1992
J. Rewald, Historia impresjonizmu, Warszawa 1985
Od Moneta do Gauguina, kat. wyst. MNW, Warszawa 2001
J. Sosnowska, Poza kanonem. Sztuka polskich artystek 1880-1939, Warszawa 2003 (rozdziały dotyczące O. Boznańskiej i Z. Stankiewiczówny)
W. Juszczak, Witold Wojtkiewicz i nowa sztuka, Warszawa 1965 (i późn. wyd.)
Koniec Wieku. Sztuka polskiego modernizmu 1890-1914, red. Ł. Kossowski; kat. wyst. MNW, Warszawa 1996
Z. Kępiński, Impresjonizm polski, Warszawa 1961