Wykład, konwersatorium, projekt indywidualny.

Pozytywnie zaliczony I rok studiów II stopnia.

Treści programowe nauczania (treść zajęć).

1.        Tabu żywieniowe w życiu i sztuce, co nadaje się do jedzenia, a co nie, dlaczego i pod jakimi warunkami?.

2.        Sztuka i tabu seksualne – dawne i współczesne transgresje.

3.        Tabu zabijania – o ograniczeniach w pokazywaniu śmierci w sztuce i mediach.

4.        Tabu nieczystości – brud, odpadki, śmieci; granica między czystym a nieczystym we współczesnej sztuce i kulturze.

5.        Tabu i sacrum współczesności – granice naruszeń, profanacji, obrazy.

6.        Sztuka i ludobójstwo – czy fotografia może być dokumentem.

7.        Barwy cesarskie: czerwień, żółcień, złoto – symboliczny odbiór barw w sztuce i życiu publicznym.

8.        Błękit i zieleń – przykłady zastosowań symbolicznych w dawnej i współczesnej ikonosferze.

9.        Biel i czerń – kontrast, bezbarwność, sublimacja: sztuka, kultura.

10.    Tradycja karnawału jako zjawisko historyczne.

11.    Wpływ tradycji karnawałowej na współczesną sztukę i życie publiczne.

12.    Rola maski w karnawale tradycyjnym oraz w sztukach plastycznych, teatrze i filmie.

13.    Antysemityzm i stereotypowy wizerunek Żyda.

14.    Stereotyp „murzyna”, „dzikusa” i inne szwarccharaktery pop kultury.

15.    Stereotyp sąsiada – bliska odmienność w łagodnej wersji stereotypu.

16.    Kobieta z brodą – historia fizjologicznych sensacji i wynaturzeń.

17.    Sztuka ludowa, naiwna i profesjonalna – przykłady różnic i podobieństw.

18.    Artysta naiwny – przykłady osobowości z kręgu art brut.

19.    O przenikaniu się tradycji i synkretyzmach w dawnej i współczesnej kulturze wizualnej.

20.    Tatuaże i scaryfikacje – kultury plemienne, subkultury, moda i sztuka.

21.    Ikona: cielesność i objawienie – teologia ikony i fenomen objawienia we współczesnej kulturze i sztukach wizualnych.

22.    Wizerunki cudowne – religijność i sztuka popularna.

23.    Gender wrażliwości – czy istnieje specyficzna sztuka kobiet, czy sztuka ma płeć?.

Zagadnienia programowe.

W odróżnieniu od innych nauk humanistycznych i społecznych antropologia kultury interesuje się także tymi formami ekspresji plastycznej, które ujawniają się samorodnie/spontanicznie, towarzyszą komunikacji społecznej oraz wielu innym procesom, włączając w to sferę konfliktów politycznych i światopoglądowych. Związek szeroko rozumianej sztuki ze zrytualizowanymi formami zachowań społecznych, które wywodzą się wprost ze świata kultur archaicznych, jest nadal silny i bezpośredni, mimo gwałtownie zmieniających się warunków funkcjonowania kultury wizualnej. Stąd w programie przedmiotu takie zagadnienia jak tabu i transgresja, karnawał: czas święta, synkretyzm i naiwność w sztuce, obcość, płeć kulturowa, twarz i wizerunek (ikona), kolor, ornament i znaczenie w świecie archaicznym i sztuce współczesnej.

Dodatkowe formy zajęć.

1.      Projekcje filmów połączone z dyskusjami.

2.      Uczestniczenie w wydarzeniach o charakterze obrzędowo-rytualnym.

3.      Wizyty studyjne w magazynach muzealnych i na wystawach.

Kryteria oceny.

1.      Wiedza 30%

2.      Umiejętności 40%

3.      Postawa 30%

Pozytywnie zdany egzamin z po II roku studiów II stopnia.

Literatura (piśmiennictwo).

1.      R. Arnheim, Sztuka i percepcja wzrokowa, tłum. J. Mach, Warszawa 1978.

2.      R. Barthes, Światło obrazu. Uwagi o fotografii, przeł. J. Trznadel, Warszawa 1996.

3.      H. Belting, Antropologia obrazu, tłum. M. Bryl, Kraków 2007.

4.      H. Belting, Obraz i kult. Historia obrazu przed epoką sztuki, tłum. T. Zatorski, Gdańsk 2010.

5.      W. Benjamin, Pasaże, red. R. Tiedemann, tłum. I. Kania, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005.

6.      S. Czarnowski, Podział przestrzeni i jej rozgraniczanie w religii i magii, tłum. N. Assoro- dobraj, [w:]

7.      S. Czarnowski, Dzieła, t. 3, Warszawa 1956.

8.      G. Didi-Huberman, Obrazy mimo wszystko, tłum. M. Kubiak Ho–Chi, Kraków 2008.

9.      U. Eco, Nieobecna struktura, tłum. A. Weinsberg, P. Bravo, Warszawa 1996.

10.  D. Freedberg, Potęga wizerunków, tłum. E. Klekot, Kraków 2005.

11.  E.H. Gombrich, Zmysł porządku, tłum. D. Folga-Januszewska, J. Holzman, Kraków 2009.

12.  K. Olechnicki, Antropologia obrazu, Warszawa 2003.

13.  J. Tokarska-Bakir, Obraz osobliwy, Kraków 2000.

14.  J.S. Wasilewski, Tabu, Warszawa 2010.

15.  R. Wittkower, Interpetacja symboli wizualnych, [w:] Symbole i symbolika, red. M. Głowiński, tłum. A. Morawińska, Warszawa 1990.