Wykład

Celem zajęć jest zaznajomienie uczestników z podstawowymi ideami, pojęciami i terminami filozoficznymi. Przegląd najważniejszych stanowisk filozoficznych ma umożliwić elementarną orientację w intelektualnej historii Zachodu, a także jej usytuowanie wobec innych kultur.  Student powinien poznać filozoficzne narzędzia interpretacji rzeczywistości – pojęciowość, metody argumentacji i tradycję proponowanych rozwiązań. Omówione zostaną najważniejsze koncepcje z zakresu ontologii, epistemologii, etyki, filozofii polityki, filozofii społecznej i filozofii kultury.

Program zajęć:

1. Czym jest filozofia? Specyfika myślenia filozoficznego na tle innych ludzkich aktywności, miejsce filozofii w kulturze i jej relacja wobec nauki. Argumentacja i abstrakcyjna pojęciowość jako cechy wypowiedzi filozoficznych. Przedmiot filozofii. Początki filozofii. Kwestie organizacyjne.
2. Działalność sofistów i Sokratesa. System filozoficzny Platona.
3. Myśl Arystotelesa i jej wpływy.
4. Sceptycyzm, stoicyzm i myśl Epikura.
5. Tradycja chrześcijańska i filozofia średniowieczna.
6. Filozofia nowożytna. Myśl polityczna Machiavellego, utopie, potrzeba wielkiej odnowy nauk.
7. Czym jest racjonalność? Nowożytny racjonalizm i jego przedstawiciele. (Kartezjusz, Spinoza, Leibniz).
8. Nowożytny empiryzm: Hobbes i Locke. Narodziny politycznego liberalizmu.
9. Charakterystyka epoki oświecenia.
10. Transcendentalizm Immanuela Kanta.
11. Etyka i estetyka Kanta. Utylitaryzm Benthama.
12. Społeczeństwo obywatelskie i państwo. Heglowska filozofia dziejów.
13. Filozofia społeczna Karola Marksa.
14. Główne pojęcia myśli F. Nietzschego.

15 . Główne pojęcia teorii Freuda.

16. Teoria krytyczna Szkoły Frankfurckiej.

17. Fenomenologia Husserla, myśl Heideggera i egzystencjalizm Sartre’a.

18. Historyczność kultury. Praktyki społeczne okiem historyków, socjologów i filozofów. Braudel, Elias, Foucault.

19. Postmodernizm w filozofii.

20. Feminizm.

21. Problemy życia i śmierci. Bioetyka

22. Ludzkie-zwierzęce. Postrzeganie zwierząt nieludzkich i ich prawa.

23. Natura-kultura. Filozofia nauki i socjologia wiedzy. (Kuhn, Heisenberg, Latour)

24. Posthumanizm. Wybrane strategie.

25. Historia pieniądza i kapitalizm dzisiaj. Problem nierówności. Problem prekaryzacji.

26. Teoria mediów. Znaczenie środków komunikacji dla krajobrazu kulturowego i jego przemian.

27. Wspólnota, przemoc, pamięć. Uwagi o pojęciach.

28. Demokracja, wolność, ideologia, tolerancja. Uwagi o pojęciach.

29. Pytanie o społeczną funkcję sztuki. Różne odpowiedzi.

30. Podsumowanie i powtórzenie wiadomości.

Warunkiem uzyskania zaliczenia jest obecność na przynajmniej połowie zajęć w każdym semestrze. W semestrze pierwszym ocena na podstawie pracy pisemnej, napisanej na podstawie wybranej z listy lektury.

Przedmiot kończy się egzaminem ustnym, obejmującym treść zajęć oraz prezentację poglądów wybranego filozofa. Ocena poziomu wiedzy i umiejętności wg skali ocen umieszczonej w Regulaminie studiów.

W wypadku zdalnego trybu pracy egzamin ustny zostanie zastąpiony kolejną pracą pisemną, powstałą w oparciu o treść zajęć i podręczników.

Przedstawienie pracy zaliczeniowej napisanej w oparciu o jedną z lektur z listy, znajomość treści zajęć.

Lektury, na podstawie których student(ka) może pisać pracę zaliczeniową (do wyboru):

1.        Platon, Obrona Sokratesa, Uczta, Państwo

2.        Epiktet, Encheiridion

3.        Augustyn św., Wyznania

4.        Kartezjusz, Rozprawa o metodzie

5.        Hume, Badania dotyczące rozumu ludzkiego

6.        Rousseau, Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi w: Trzy rozprawy z filozofii społecznej

7.        Kant, Uzasadnienie metafizyki moralności

8.        Kierkegaard, Bojaźń i drżenie

9.        Nietzsche, Tako rzecze Zaratustra (dostępna pod adresem:  https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/tako-rzecze-zaratustra.pdf)

10.     Freud, Kultura jako źródło cierpień

11.     Benjamin, Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej, Paryż II cesarstwa wg Baudelaire’a (w tomie Twórca jako wytwórca)

12.     Huizinga, Homo ludens

13.     Fromm, Ucieczka od wolności

14.     Elias, Esej o czasie (dostępna w Bibliotece Narodowej i wielu innych)

15.     Baudrillard, Symulakry i symulacja

16.     Singer, O życiu i śmierci (dostępna w Bibliotece Narodowej i wielu innych)

17.     Bauman, Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika.

18.     Irigaray, Ta płeć (jedną) płcią niebędąca

19.     Ranciere, Estetyka jako polityka (dostępna w Bibliotece Narodowej i wielu innych)

20.     Chang, 23 rzeczy, których nie mówią ci o kapitalizmie (dostępna w Bibliotece Narodowej i wielu innych)

21.     Crary, 24/7. Późny kapitalizm i koniec snu (dostępna w Bibliotece Narodowej i wielu innych)

22.     Braidotti, Po człowieku (dostępna w Bibliotece Narodowej i wielu innych)

Jeśli nie zaznaczono inaczej, powyższe pozycje są dostępne w Bibliotece ASP.

Podręczniki:

Sikora, Spotkania z filozofią
W. Tatarkiewicz, Historia filozofii

O. Hoffe, Mała historia filozofii