Konwersatorium: samodzielna i wspólna lektura tekstów akademickich i źródłowych oraz dyskusja nad wybranymi wiązkami problemów dotyczących sztuki polskiej po 1939 roku.

Znajomość podstawowych faktów, nazwisk oraz zjawisk historyczno-artystycznych związanych ze sztuką zachodnioeuropejską w XX wieku.

Celem zajęć jest przyswojenie najważniejszych tradycji, ramowych problemów artystycznych i zjawisk historycznych w sztuce polskiej po 1939 roku. Zajęcia ujęte w formie autorskiej narracji skupionej na wybranych reprezentatywnych studiach przypadków: kluczowych dzieł oraz sylwetek artystów.

1. "...puśćcie mnie – wyrzućcie, ja chcę do Paryża!" (Tadeusz Kantor) Krytyka modernistycznego i wertykalnego modelu historii sztuki: kanon, styl, geografia.

2. "There is no need to be modern" (Walter D. Mignolo). Rewizje w Europie Środkowej i ich kontynuacje: fenomen nieostrości (Andrzej Turowski), horyzontalna historia sztuki (Piotr Piotrowski), decentralizacja modernizmu (Partha Mitter) i planetarny modernizm (Susan Stanford Friedman) – w stronę sprawczości i optyki poli-centrów.

3. Nowoczesność i jej granice. Postawienie problemu: nowoczesność na przykładzie wielkiej narracji Aleksandra Wojciechowskiego i jej charakterystyki w ujęciu Wojciecha Włodarczyka. 

4. Zbliżenie I: surrealizm i surrealizmy. Henryk Streng, Teresa Żarnower, Erna Rosenstein, Tadeusz Kantor (od malarstwa metaforycznego do malarstwa materii).

5. Nowoczesność i jej granice. Granica I: polityczna. Między sztuką socjalistyczną a socrealistyczną: Wystawa Prac Plastyków Nowoczesnych, Wystawa Sztuki Nowoczesnej (tekst źródłowy: Andrzej Wróblewski), Ogólnopolskie Wystawy Plastyki (tekst źródłowy: Juliusz Krajewski).

6. Zbliżenie II: Socrealizm i jego długie trwanie. Helena Krajewska, Andrzej Wróblewski, Marek Włodarski. Odwilżowa autonomia sztuki. Rehabilitacja socrealizmu. 

7. Nowoczesność i jej granice. Granica II: estetyczna. Dekonstrukcja mitu odwilży jako "festynu wolności" (Piotr Juszkiewicz). Przypadek Jana Lebensteina.

8. Nowoczesność i jej granice. Granica II: estetyczna. Artyści w kanonie i poza kanonem: koloryzm versus grupa Zamek, Maria Jarema a Jadwiga Maziarska (Anna Markowska).

9. Zniszczenie nowoczesności. Postawienie problemu: wojna i Zagłada (co zostało z historii sztuki? Agata Pietrasik, Iza Kowalczyk, Luiza Nader, Miejsce 2020). Przypadek Mariana Bogusza.

10. Zbliżenie III: twórczość i doświadczenie biograficzne Marka Oberlandera. Świadectwo Holocaustu w polu odwilży. 

11. Wizyta w Muzeum Sztuki w Łodzi.

12. Przekraczanie nowoczesności. Plenery i sympozja w polityce kulturalnej i w perspektywie "sztuki ekologicznie zaangażowanej"

13. Przekraczanie nowoczesności. Horyzonty konceptualizmu: Jerzy Ludwiński i Jarosław Kozłowski. 

14. Podsumowanie zajęć. 

Przedmiot zaliczony na podstawie problemowej pracy pisemnej, która sprawdza poziom wiedzy nabytej podczas wykładów, stopień opanowania omawianych lektur, umiejętność logicznego powiązania elementów przyswojonego materiału oraz  umiejętność wykorzystywania nabytej wiedzy w zetknięciu z dziełami nieznanymi. Skala ocen: od 2 (ndst) do 5+ (celująco)

Kryteria oceny:

Ocena słowna, ocena liczbowa (do średniej)
Opis wymaganych kryteriów

Stopień opanowania wiedzy w %

celujący, 5,35
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia obejmujących wszystkie istotne aspekty w stopniu wybitnym
≥ 91

bardzo dobry, 5,0
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia obejmujących w pełni wszystkie istotne aspekty: zrozumienie najważniejszych problemów, tradycji, prądów artystycznych, sposobów pisania historii sztuki polskiej po 1939 roku.
90–88

bardzo dobry minus, 4,65
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia obejmujących wszystkie istotne aspekty z bardzo nieznacznymi pominięciami lub nieścisłościami
87–86

dobry plus, 4,35
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia obejmujących wszystkie istotne aspekty z pewnymi błędami lub nieścisłościami
81-85

dobry, 4,0
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia z pominięciem niektórych mniej istotnych aspektów
73-80

dobry minus, 3,65
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia z pominięciem trzech–czterech mniej istotnych aspektów, takich jak uchybienia przy transkrypcji lub edycji wywiadu
72–71

dostateczny plus, 3,35
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia z pominięciem niektórych istotnych aspektów lub z istotnymi nieścisłościami, takich jak uchybienia w procesie przygotowania do wywiadu i przeprowadzania rozmowy
61-70

dostateczny, 3,0
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia z pominięciem niektórych ważnych aspektów lub z poważnymi nieścisłościami, takich jak znaczne uchybienia w procesie przygotowania do wywiadu i przeprowadzania rozmowy
53-60

dostateczny-, 2,65
osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia z pominięciem kilku ważnych aspektów lub z kilkoma bardzo poważnymi nieścisłościami, takich jak znaczne uchybienia w procesie przygotowania do wywiadu, przeprowadzania rozmowy oraz jej późniejszej transkrypcji i edycji
52–51

niedostateczny, 2,0
brak osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia
≤ 50

nieklasyfikowany
0
brak możliwości oceny poziomu osiągnięcia efektów kształcenia
0%

Przedmiot kończy się oddzielnym zaliczeniem na ocenę na podstawie pracy pisemnej, która musi być konsultowana w ciągu semestru i która sprawdza wiedzę nabytą w czasie zajęć.

P. Mitter, Decentring Modernism: Art History and Avant-Garde Art from the Periphery, „The Art Bulletin. A Quarterly Published by College Art Association”, Vol. XC, No. 4 2008.

A. Turowski, Fenomen nieostrości, „Atrium Quaestiones”, T. XX, Poznań 2010.

P. Piotrowski, 1989: zwrot przestrzenny, w: Agorafilia. Sztuka i demokracja w postkomunistycznej Europie, Poznań 2010.

A. Wojciechowski, Młode malarstwo polskie, Wrocław 1983.

W. Włodarczyk, Socrealizm, Paryż 1986.

P. Juszkiewicz, Od rozkoszy historiozofii do gry w nic. Polska krytyka artystyczna czasu odwilży, Poznań 2005.

A. Markowska, Dwa przełomy. Sztuka polska około 1955 i 1989 roku, Toruń 2012.

I. Kowalczyk, Powrót do przeszłości. Interpretacje najnowszej historii w polskiej sztuce krytycznej, Warszawa 2010.

L. Nader, Konceptualizm w PRL, Warszawa 2009.

P. Piotrowski, Od globalnej do alterglobalnej historii sztuki, “Teksty Drugie”, nr 1–2 2013.

Zaraz po wojnie, red. J. Kordjak, A. Szewczyk, Warszawa 2015.

Teresa Żarnowerówna 1897–1949 Artystka końca utopii, red. M. Ślizińska, A. Turowski, Łódź 2014.

D. Jarecka, B. Piwowarska, Erna Rosenstein: Mogę powtarzać tylko nieświadomie, Warszawa 2014.

L. Nader, Afekt Strzemińskiego. Teoria widzenia, rysunki wojenne, Pamięci przyjaciół – Żydów, Warszawa 2018.

P. Słodkowski, Modernizm żydowsko-polski. Henryk Streng/Marek Włodarski a historia sztuki, Warszawa 2019.