(en)Katalog ECTS

Sociology of art. The critique of the political economy of the contemoprary artisic circulation.

(en)Pedagog: dr Jakub Szreder

(en)Pole (en)Opis
Course type Wykład z elementami seminaryjnymi
Didactic methods

Wykład z elementami seminaryjnymi.

Spotkania będę polegały na grupowej dyskusji nad konkretnymi zagadnieniami, opartej na lekturze tekstów, poprzedzonej wykładem, część zajęć będzie miała charakter warsztatowy.

Language of lecture polski;
Prerequisites

Umiejętność czytania w języku angielskim na poziomie niezbędnym do zapoznania się z literaturą.

Final requirements

- egzamin w formie eseju (czy też artystycznej pracy badawczej) rozwijającego samodzielnie wybrany temat związany z zakresem zajęć, demonstrujący opanowanie wiedzy i umiejętność zastosowania pojęć

- na ocenę końcową ma wpływ aktywne uczestnictwo w zajęciach

- na zajęciach obecność jest obowiązkowa. Możliwe są dwie nieobecności bez usprawiedliwienia. Jeżeli ktoś nie był na więcej niż połowie zajęć nie uzyska zaliczenia. W przypadku większej ilości nieobecności niż dwie (ale mniejszej niż połowa), będzie obowiązek napisania krótkich esejów z tematyki zajęć, na których dana osoba była nieobecna.

The form of passing the course (assesment methods and criteria)

Ocena słowna // ocena liczbowa (do średniej) // Opis wymaganych kryteriów // Stopień opanowania wiedzy w %

celujący, 5,35

student opanował wiedzę z zakresu zajęć, ale też wykonał dodatkową pracę w zakresie jej poszerzenia, jest w stanie samodzielnie posługiwać się nią w analizie społecznych aspektów sztuki współczesnej, wykazuje się kompetencją i chęcią do aplikowania nabytej wiedzy w obiegu sztuki, co wykazał w referacie/eseju podsumowującym (dobór tematu, jego istotność, umiejętność jego teoretycznej analizy i osadzenia w kontekście artystycznym i społecznym) oraz w trakcie dyskusji na zajęciach

≥ 96

bardzo dobry, 5,0

student opanował wiedzę z zakresu zajęć, jest w stanie samodzielnie posługiwać się nią w analizie społecznych aspektów sztuki współczesnej, wykazuje się kompetencją i chęcią do aplikowania nabytej wiedzy w obiegu sztuki, co wykazał w referacie/eseju podsumowującym (dobór tematu, jego istotność, umiejętność jego teoretycznej analizy i osadzenia w kontekście artystycznym i społecznym) oraz w trakcie dyskusji na zajęciach

91-95

bardzo dobry minus, 4,65

student opanował wiedzę z zakresu zajęć, ale z drobnymi nieścisłościami, jest w stanie samodzielnie posługiwać się nią w analizie społecznych aspektów sztuki współczesnej, wykazuje się kompetencją i chęcią do aplikowania nabytej wiedzy w obiegu sztuki co wykazał w referacie/eseju podsumowującym (dobór tematu, jego istotność, umiejętność jego teoretycznej analizy i osadzenia w kontekście artystycznym i społecznym) oraz w trakcie dyskusji na zajęciach

86-90

dobry plus, 4,35

student opanował wiedzę z zakresu zajęć, ale z drobnymi nieścisłościami, wykazuje pewne problemy w  samodzielnym posługiwać się nią w analizie społecznych aspektów sztuki współczesnej, wykazuje się kompetencją i chęcią do aplikowania nabytej wiedzy w obiegu sztuki co wykazał w referacie/eseju podsumowującym (dobór tematu, jego istotność, umiejętność jego teoretycznej analizy i osadzenia w kontekście artystycznym i społecznym) oraz w trakcie dyskusji na zajęciach

 81-85

 dobry, 4,0

student opanował wiedzę z zakresu zajęć, z pominięciem niektórych mniej istotnych aspektów, jest w stanie samodzielnie posługiwać się nią w analizie społecznych aspektów sztuki współczesnej, ale nie robi tego płynnie, wykazuje się kompetencją i chęcią do aplikowania nabytej wiedzy w obiegu sztuki, co wykazał w referacie/eseju podsumowującym (dobór tematu, jego istotność, umiejętność jego teoretycznej analizy i osadzenia w kontekście artystycznym i społecznym) oraz w trakcie dyskusji na zajęciach

 71-80

 dobry minus, 3,65

student opanował wiedzę z zakresu zajęć, z pominięciem niektórych mniej istotnych aspektów, jest w stanie samodzielnie posługiwać się nią w analizie społecznych aspektów sztuki współczesnej, ale nie robi tego płynnie, wykazuje chęć do aplikowania nabytej wiedzy w obiegu sztuki, ale z drobnymi problemami kompetencyjnymi, co wykazał w referacie/eseju podsumowującym (dobór tematu, jego istotność, umiejętność jego teoretycznej analizy i osadzenia w kontekście artystycznym i społecznym) oraz w trakcie dyskusji na zajęciach

 66-70

 dostateczny plus, 3,35

student opanował wiedzę z zakresu zajęć, z pominięciem niektórych istotnych aspektów, wykazuje pewne problemy z analizą społecznych aspektów sztuki współczesnej, wykazuje chęć do aplikowania nabytej wiedzy w obiegu sztuki, ale z pewnymi problemami, co jest widoczne w referacie/eseju podsumowującym (zły dobór tematu czy też nieistotny, problemy z jego teoretyczną analizy i osadzenia w kontekście artystycznym i społecznym), oraz przejawia się mniejszą aktywnością na dyskusjach w trakcie zajęć

 61-65

 dostateczny, 3,0

student opanował wiedzę z zakresu zajęć, ale z większymi lukami, ma większe problemy z analizą społecznych aspektów sztuki współczesnej, wykazuje ograniczoną chęć do aplikowania nabytej wiedzy w obiegu sztuki oraz cierpi na braki kompetencyjne

56-60

dostateczny-, 2,65

student opanował wiedzę z zakresu zajęć, ale z bardzo poważnymi lukami, ma większe problemy z analizą społecznych aspektów sztuki współczesnej, wykazuje ograniczoną chęć do aplikowania nabytej wiedzy w obiegu sztuki oraz cierpi na braki kompetencyjne

51-55

niedostateczny, 2,0

nie opanował wiedzy z zakresu zajęć, nie jest w stanie analizować społecznych aspektów sztuki współczesnej, wykazuje brak zainteresowania aplikowaniem nabytej wiedzy w życiu społecznym oraz wykazuje całkowity brak kompetencji

≤ 50

nieklasyfikowany

0

Brak kart lektur, nie wysłanie pracy w terminie lub brak prezentacji

0%

Teaching goals (program content, subject description)

Od lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku globalny obieg sztuki rozrósł się do nigdy wcześniej niespotykanych rozmiarów, zarówno w sensie zasięgu, ilości instytucji, osób i pieniędzy, które w nim cyrkulują. Zmienił on też swój charakter, ewolucji uległy artystyczne instytucje, jak grzyby po deszczu wyrosły setki międzynarodowych biennale, nawet peryferyjne miasta chcą mieć swoje centra sztuki współczesnej, a sam obieg stał się środowiskiem pracy dla rzesz specjalistów- z których najbardziej wyrazistą grupą są kuratorzy i kuratorki. W trakcie proseminarium przyjrzymy się funkcjonowaniu globalnego obiegu sztuki z krytycznego dystansu. Postaramy się zrekonstruować jego genezę a także społeczne i ekonomiczne sprzeczności, które go napędzają. Z jednej strony dzieła sztuki osiągają bezprecedensowe ceny, domy aukcyjne z roku na rok zwiększają swoje obroty, pojawiają się nowe instrumenty inwestycyjne art-bankingu. Z drugiej, okrutna ekonomia artystycznej cyrkulacji działa wedle zasady „zwycięzca bierze wszystko”. Większość artystek i artystów, kuratorów i kuratorek czy asystentów i asystentek jest biedna. Globalny świat sztuki jest jak góra lodowa. Jej widoczna część – artystyczne gwiazdy, duże imprezy i światowej klasy instytucje – dominuje nad ciemną materią sztuki, wielością artystów i artystek, których społecznie niezbędna praca pozostaje nierozpoznana i niedoceniona. O ile zasadnie można krytykować związki artystycznych celebrytów z globalną finansową oligarchią, to równie istotne jest spojrzenie na to, co Martha Rosler nazywa „artystycznym sposobem rewolucji”. To bowiem artystyczny prekariat – którego główną cechą wspólną jest brak perspektyw na życiową stabilizację – angażuje się w progresywne ruchy społeczne.

Krytyka ekonomii politycznej globalnego obiegu sztuki będzie służyła lepszemu zrozumieniu społecznych i ekonomicznych mechanizmów regulujących życie oraz pracę artystów i artystek, kuratorów, kuratorek i innych praktyków oraz praktyczek sztuki współczesnej. Zajęcia odbiegają od tradycyjnej formuły wykładu, mają charakter bardziej seminaryjny, otwarty na dyskusję i aktywne uczestnictwo studentów i studentek, są oparte na analizie tekstów, filmów, manifestów, praktyk artystycznych. Studentki i studenci będą zachęcane do wykorzystania materiałów w celu lepszego zrozumienia społecznych uwarunkowań swojej własnej praktyki oraz podjęcia działań mających na celu ich zmianę.

1. Zajęcia organizacyjne

2. Życie i praca artystycznego projektariatu

Kuba Szreder, ABC of Projectariat: living and working in a precarious art world, Manchester University Press, Manchester 2021 (hasła wybrane przez studentów)

Zajęcia warsztatowe z tekstem

3. Czy inny świat sztuki jest możliwy?

White Pube Ideas for a New Art World (akcja billboardowa):

https://www.itsnicethat.com/news/the-white-pube-buildhollywood-art-campaign-290121

White Pube Ideas for a New Art World (tekst):

https://www.thewhitepube.co.uk/ideasforanewartworld

Center for Plausible Economies, Heads up and Hands On, Manifesto of the Interdependent Art Worlds,  [w:] Kathrin Bohm, Art on the Scale of Life, Valiz: London 2023, str. 142 - 162

Manifest Art For UBI:

https://instituteofradicalimagination.org/2021/01/16/art-for-ubi-manifesto-launching-campaign/ 

4. Artysta jako etnograf. Sztuka, tożsamość, różnica.

Hal Foster, Artysta jako etnograf [w:] Powrót realnego. Awangarda u schyłku XX wieku, Universitas, Kraków 2010

 

5. Lumbung, ruangrupa i kontrowersje czyli alternatywne Documenta 15

Fragmenty z Documenta Fifteen Handbook (str. 1- 40 plus leksykon pojęć)

Wywiad z ruangrupa: Who’s Exploiting Who? ruangrupa on documenta fifteen

https://artreview.com/who-is-exploiting-who-ruangrupa-on-documenta-fifteen/

Aneta Rostkowska i Giulia Belinetti: What documenta fifteen offered to the future - documenta fifteen closing days #1

https://www.metropolism.com/nl/opinion/47748_what_documenta_fifteen_offered_to_the_future_documenta_fifteen_closing_days_1

Kate Brown, Documenta Presents an Invigorating Alternative to a Market-Driven Art World. Maybe That’s Why the Industry’s Establishment Has Largely Dismissed It

https://news.artnet.com/market/documenta-art-market-2135862

Ben Davis, Documenta 15’s Focus on Populist Art Opens the Door to Art Worlds You Don’t Otherwise See—and May Not Always Want to

https://news.artnet.com/art-world/documenta-15-review-2140149

Jason Farago: The World’s Most Prestigious Art Exhibition Is Over. Maybe Forever.

https://www.nytimes.com/2022/09/23/arts/design/documenta-15.html

Hito Steyrl, Hito Steyerl: Context is Everything, Except When It Comes to Germany

https://tripleampersand.org/context-everything-except-comes-germany/?fbclid=IwAR3I609Yepi1IlUi78pmiPLudgnNMGnAM9d5Sexm_Qgdt0EnDNNsO6TVhEc

Statement by Off Biennale

https://offbiennale.hu/en/2022/hirek-en/statement-by-off-biennale-budapest-a-documenta-fifteen-participant-and-lumbung-member-2/

Oliver Marchart, Criticism of Israel as a Spontaneous Ideology of the Art Field (Excursus) [w:] Hegemony Machines, oncurating.org, Zurich 2022, str. 99 – 118

6. Sztuka a społeczne nierówności (habitus, dystynkcja, czas wolny)

Pierre Bourdieu, Dystynkcja. Krytyka społecznej władzy sądzenia, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005, str. 43 – 83

7. Krytyka instytucjonalna i świat sztuki dla 1%

Andrea Fraser, L’1%, c’est moi, Texte zur Kunst, September 2011, str. 114-127

Andrea Fraser, From the Critique of Institutions to an Institution of Critique [w:] Institutional Critique and After, John Welchman (red.), JRP Ringier, Zurych 2006, str. 123-137

8. Świat sztuki jest nagi

Gregory Sholette, Art, Debt, Oversupply, Panic! (On the Contradictions of a Twenty-First-Century Art Education) [w:] Delirium and resistance: activist art and the crisis of capitalism, Pluto Press, London 2017

9. Świat sztuki jako góra lodowa, czyli feministyczne ekonomie sztuki

Centre for Plausible Economies, Icebergian Economies of Contemporary Art (Cyber PyraMMMida, 2020): 

https://www.pirammmida.life/cpe

Grafy I prace z wystawy Economics the Blockbuster, The Whitworth, Manchester 2023

 J.K. Gibson-Graham i Kelly Dombroski, Introduction to The Handbook of Diverse Economies: inventory as ethical intervention [w:] The handbook of diverse economies, red. J.K. Gibson-Graham I Kelly Domroski, Edward Elgar Publishing, Northampton 2020

J.K. Gibson-Graham, Economic meltdown, or what an iceberg can tell us about the economy (Trade Show, 2014):

http://trade-show.info/reader/economic-meltdown-or-what-an-iceberg-can-tell-us-about-the-economy/

10. Feministyczne dobra wspólne

Silvia Federici, Feminism and the Politics of the Commons [w:] Former West pod redakcją Marii Hlavajovej i Simona Sheikha, MIR Press, Cambridge 2017

wywiad Sary Burayi Boned z Silvią Federici

https://artmuseum.pl/public/upload/files/Sara-Buraya_Silvia-Federici.pdf

Manifesty programowe feministycznych instytucji sztuki: Teatru Powszechnego i Feminist Art Institution (Praga)

http://www.feministinstitution.cz/

11. Pole sztuki jako maszyna wytwarzania wartości

Pierre Bourdieu, Reguły Sztuki, Universitas, Kraków 2001, str. 178 – 211

12. i 13. Cena wszystkiego a artystyczna alchemia. (Zajęcia podwójne.)

Pokaz filmu The price of Everything (Nathaniel Kahn 2018) (13.04)

Luc Boltanski, Od rzeczy do dzieła. Proces atrybucji i nadawania wartości przedmiotom [w:] Wieczna radość. Ekonomia polityczna społecznej kreatywności, red. Michał Kozłowski et al., Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa 2011

14. Spotkanie w sprawie pisania esejów

15. Wytwarzanie wiary czyli o autentycznych fałszerstwach i fałszywych autentykach

Pokaz filmu F for Fake, Orson Welles 1973

Pierre Bourdieu, Reguły Sztuki, Universitas, Kraków 2001, str. 260 – 268, 370 - 382

 

 

 

Compulsory literature used during classes

Kuba Szreder, ABC of Projectariat: living and working in a precarious art world, Manchester University Press, Manchester 2021 (hasła wybrane przez studentów)

 

White Pube Ideas for a New Art World (akcja billboardowa):

https://www.itsnicethat.com/news/the-white-pube-buildhollywood-art-campaign-290121

White Pube Ideas for a New Art World (tekst):

https://www.thewhitepube.co.uk/ideasforanewartworld

Center for Plausible Economies, Heads up and Hands On, Manifesto of the Interdependent Art Worlds,  [w:] Kathrin Bohm, Art on the Scale of Life, Valiz: London 2023, str. 142 - 162

Manifest Art For UBI:

https://instituteofradicalimagination.org/2021/01/16/art-for-ubi-manifesto-launching-campaign/ 

Fragmenty z Documenta Fifteen Handbook (str. 1- 40 plus leksykon pojęć)

Oliver Marchart, Criticism of Israel as a Spontaneous Ideology of the Art Field (Excursus) [w:] Hegemony Machines, oncurating.org, Zurich 2022, str. 99 – 118

Wywiad z ruangrupa: Who’s Exploiting Who? ruangrupa on documenta fifteen

https://artreview.com/who-is-exploiting-who-ruangrupa-on-documenta-fifteen/

Aneta Rostkowska i Giulia Belinetti: What documenta fifteen offered to the future - documenta fifteen closing days #1

https://www.metropolism.com/nl/opinion/47748_what_documenta_fifteen_offered_to_the_future_documenta_fifteen_closing_days_1

Kate Brown, Documenta Presents an Invigorating Alternative to a Market-Driven Art World. Maybe That’s Why the Industry’s Establishment Has Largely Dismissed It

https://news.artnet.com/market/documenta-art-market-2135862

Ben Davis, Documenta 15’s Focus on Populist Art Opens the Door to Art Worlds You Don’t Otherwise See—and May Not Always Want to

https://news.artnet.com/art-world/documenta-15-review-2140149

Jason Farago: The World’s Most Prestigious Art Exhibition Is Over. Maybe Forever.

https://www.nytimes.com/2022/09/23/arts/design/documenta-15.html

Hito Steyrl, Hito Steyerl: Context is Everything, Except When It Comes to Germany

https://tripleampersand.org/context-everything-except-comes-germany/?fbclid=IwAR3I609Yepi1IlUi78pmiPLudgnNMGnAM9d5Sexm_Qgdt0EnDNNsO6TVhEc

Statement by Off Biennale

https://offbiennale.hu/en/2022/hirek-en/statement-by-off-biennale-budapest-a-documenta-fifteen-participant-and-lumbung-member-2/

Pierre Bourdieu, Dystynkcja. Krytyka społecznej władzy sądzenia, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005, str. 43 – 83

Andrea Fraser, L’1%, c’est moi, Texte zur Kunst, September 2011, str. 114-127

Andrea Fraser, From the Critique of Institutions to an Institution of Critique [w:] Institutional Critique and After, John Welchman (red.), JRP Ringier, Zurych 2006, str. 123-137

Gregory Sholette, Art, Debt, Oversupply, Panic! (On the Contradictions of a Twenty-First-Century Art Education) [w:] Delirium and resistance: activist art and the crisis of capitalism, Pluto Press, London 2017

Silvia Federici, Feminism and the Politics of the Commons [w:] Former West pod redakcją Marii Hlavajovej i Simona Sheikha, MIR Press, Cambridge 2017

wywiad Sary Burayi Boned z Silvią Federici

https://artmuseum.pl/public/upload/files/Sara-Buraya_Silvia-Federici.pdf

Centre for Plausible Economies, Icebergian Economies of Contemporary Art (Cyber PyraMMMida, 2020): 

https://www.pirammmida.life/cpe

Grafy I prace z wystawy Economics the Blockbuster, The Whitworth, Manchester 2023

 J.K. Gibson-Graham i Kelly Dombroski, Introduction to The Handbook of Diverse Economies: inventory as ethical intervention [w:] The handbook of diverse economies, red. J.K. Gibson-Graham I Kelly Domroski, Edward Elgar Publishing, Northampton 2020

J.K. Gibson-Graham, Economic meltdown, or what an iceberg can tell us about the economy (Trade Show, 2014):

http://trade-show.info/reader/economic-meltdown-or-what-an-iceberg-can-tell-us-about-the-economy/

Pierre Bourdieu, Reguły Sztuki, Universitas, Kraków 2001, str. 178 – 211

Luc Boltanski, Od rzeczy do dzieła. Proces atrybucji i nadawania wartości przedmiotom [w:] Wieczna radość. Ekonomia polityczna społecznej kreatywności, red. Michał Kozłowski et al., Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa 2011

Pierre Bourdieu, Reguły Sztuki, Universitas, Kraków 2001, str. 260 – 268, 370 - 382

Additional literature recommended for the student's self learning

Czarna księga Artystów, Katarzyna Górna et al (red.), Krytyka Polityczna, Warszawa 2015

Wieczna radość. Ekonomia polityczna społecznej kreatywności, red. Michał Kozłowski et al., Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa 2011

Guy Standing. Prekariat. Nowa niebezpieczna klasa. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Hito Steyerl, Duty Free Art: Art in the Age of Planetary Civil War. (London: VERSO, 2017).

Mel Evans, Artwash: Big Oil and the Arts, Pluto Press, Londyn 2015

Petrešin-Bachelez, N., 2017, For Slow Institutions. E-flux Journal, nr 85

Alistair Hudson, Middlesbrough Institute of Modern Art. Where do we go from here? Vision Statement 2015-2018

Claire Bishop, Radical museology or, "what’s contemporary" in museums of contemporary art?, Koenig Books, Londyn 2014

Byrne, J., Morgan, E., Paynter, N., Sanchez de Serdio, A., Zeleznik, A. (red), The constituent museum: constellations of knowledge, politics and mediation : a generator of social change. Valiz, Amsterdam 2018

Antonio Negri i Michael Hardt, Rzecz-pospolita, korporacja ha!art, Kraków 2012

Raunig, G., 2014. Occupy the Theater, Molecularize the Museum!, in: Malzacher, F. (Ed.), Truth Is Concrete: A Handbook for Artistic Strategies in Real Politics. Sternberg Press; Steirischer Herbst, Berlin; New York; Graz, pp. 76–86.

TJ Demos, Climate control. From emergency to emergence.

https://www.e-flux.com/journal/104/299286/climate-control-from-emergency-to-emergence/

Daniel Penny, The Artists-Activists Decolonizing the Whitney Museum

https://www.theparisreview.org/blog/2019/03/22/the-artist-activists-decolonizing-the-whitney-museum/?fbclid=IwAR3mN5dlL520VFNs6Wgh91_VhNDg8UQsZFT-2ttVA-ow5r4_-KxwUXMdn9c

Gregory Sholette, Delirium and resistance: activist art and the crisis of capitalism, Pluto Press, London 2017

Learning outcomes
SkillsKnowledgeSocial competences


Umiejętności:
● samodzielnie aplikuje metody analizy społecznych i ekonomicznych systemów produkcji artystycznej do wybranych fenomenów życia artystycznego w Polsce i zagranicą
● samodzielnie zdobywa informacje, analizuje teksty, wysnuwa wnioski w zakresie społecznych i ekonomicznych warunków wytwarzania sztuki
● potrafi aplikować zdobytą wiedzę w celu lepszego zrozumienia otaczającej go / ją rzeczywistości artystycznej, w celu jej przeformatowania i zmiany
● potrafi formułować swoje poglądy w wypowiedziach ustnych oraz esejach problemowych oraz innych formach wypowiedzi wykorzystującej środki artystyczne


K_U01
K_U02
K_U03
K_U04
K_U05
K_U06

Wiedza:
● Charakteryzuje kontekst społeczny i podłoże ekonomiczne współczesnych praktyk artystycznych,
● opisuje sytuację ekonomiczną artystów oraz jej umocowanie w szerszych strukturach społecznych
● definiuje metody socjologii sztuki współczesnej oraz
● charakteryzuje sposoby analizowania zróżnicowanych ekonomii sztuki
● wymienia i charakteryzuje społeczne i ekonomiczne modele funkcjonowania instytucji sztuki współczesnej, kolektywów artystycznych i innych form organizacyjnych charakterystycznych dla obiegu artystycznego

 

K_W01
K_W02
K_W03
K_W04
K_W05





Kompetencje społeczne:
● pracuje w grupie, uczestniczy w sytuacjach warsztatowych, wspólnie rozwiązuje problemy badawcze
● publicznie formułuje swoje stanowisko, artykułuje poglądy, przejrzyście argumentować, prowadzić dyskusję

 

K_K01
K_K02
K_K03
K_K04

Description of the requirements for the studio, workshop or teaching aids

Sala z projektorem.

The weekly number of hours of classes or lectures, the number of ECTS points assigned to the subject and information on the form and completion of the subject are included in the study program and Course Cataloque (information is displayed in Akademus system)


(en)Lista studiów

(en)studia status (en)czas[h] ECTS (en)forma pass
Artistic research s.1 (en)o 30 2 lecture 30h
lecture [exam]


(en)Semestr 2023/24-WS (en)(Z-zimowy,L-letni)
(en)Kod kursu: #38.22565