wykład

Przyjęcie na trzeci i czwarty semestr.

Program nauczania ma na celu: 1. Przekaz wiedzy na temat: głównych nurtów i najważniejszych myślicieli kształtujących filozofię w dziejach Zachodu od jej początków do początku XXI wieku; podstawowych pojęć filozoficznych; ogólnego tła kulturowego, na którym formowała się filozofia Zachodu w omawianym okresie. 2. Kształtowanie postaw studentów w zakresie: rozbudzenia zainteresowania filozofią; pogłębienia samoświadomości; rozwinięcia filozoficznego krytycyzmu; ukształtowania refleksyjnej postawy wobec rzeczywistości; rozbudzenie wrażliwości na wartości poznawcze, etyczne i estetyczne. 3. Zdobycie lub pogłębienie przez studentów umiejętności: logicznego myślenia; dostrzegania i artykułowania problemów; wolnego od emocji i bezstronnego rozważania problemów w celu ustalenia prawdy; dostrzegania więzi łączących pozornie odległe zagadnienia (np. z zakresu wiedzy humanistycznej, działalności artystycznej, wiedzy przyrodniczej).

1.      Wykład wstępny. Pojęcia: mędrzec, filozof i filozofia.  Kształtowanie się filozofii w kulturze europejskiej. Elementarne pola uprawy filozofii.

2.      Prefilozoficzne motywy w starożytnych eposach Homera i Hezjoda oraz w religii orfickiej.

3.      Schemat historyczny kształtowania się starożytnej kultury i filozofii Greków. Właściwości starożytnych Greków i ich wpływ na kulturę Zachodu od tzw. siedmiu mędrców do filozofii.

4.      Znaczenie podstawowych pojęć filozoficznych w starożytnej filozofii greckiej:  prazasada (arche), logos, atom, czas cykliczny.

5.      Początki filozofii – pierwsi jońscy filozofowie przyrody. Tales, Anaksymander, Anaksymenes.

6.      Heraklit, Parmenides, Pitagorejczycy.

7.      Jońska filozofia przyrody – ciąg dalszy. Empedokles, Anaksagoras, Demokryt.

8.      Sofiści i demokracja w starożytnych Atenach. Protagoras, Gorgiasz, Prodikos.

9.      Filozofia Sokratesa. Cynicy i cyrenaicy.

10.  Filozofia Platona. Teoria idej, teoria duszy, teoria poznania oraz teoria państwa i sztuki.

11.  Filozofia Arystotelesa – wstęp, teoria poznania i podstawy metafizyki. Pojęcia: forma, materia, akt, potencja, nieruchomy poruszyciel.

12.  Filozofia epoki hellenistycznej – okoliczności historyczne jej powstania, właściwości, dynamika. Prekursor: Anaksarchos. Filozofia Epikura z Samos i jego następców (zwłaszcza Lukrecjusza).

13.  Filozofia stoicka od Zenona z Kition do Marka Aureliusza

14.  Filozofia sceptycka: od Pirrona z Elidy do Sekstusa Empiryka. Losy sceptycyzmu w XVII wieku (Monaigne i inni).

15.  Od filozofii sceptyckiej do dogmatycznej. Filozofia dogmatyczna neoplatońska: Plotyn i jej oddziaływanie na chrześcijaństwo. Pseudo-Dionizy Aeropagita i gotyk.

16.  Kształtowanie się filozofii chrześcijańskiej w starożytności: tło historyczne, filozoficzne aspekty dogmatów i pierwsze próby budowania filozofii.

17.  Filozofia św. Augustyna. Skrajny teocentryzm. Ontologia i teoria poznania.

18.  Filozofia średniowieczna, a w szczególności scholastyczna. Początki scholastyki: świat dojrzałego średniowiecza na Zachodzie i filozofia Anzelma z Aosty. Spór o uniwersalia i filozofia Piotra Abelarda.

19.  Struktura XIII wiecznej filozofii łacińskiej: Bonawentura, Tomasz z Akwinu, awerroiści łacińscy – Siger z Brabancji i Boecjusz z Dacji. Literacki wyraz świata: Dante i Boska Komedia. Autokrytyka scholastyki: Wilhelm Ockham. Prerenesansowe  obrazy świata w drugiej połowie XIV wieku: Petrarka i Boccaccio. Czym jest przestrzeń i jej formy naturalne i stworzone przez ludzi dla ludzi średniowiecza?

20.  Filozofia Odrodzenia we Włoszech, w Niderlandach i w Anglii. Humanizm, utopie społeczne, realizm polityczny. Filozofia sztuki.

21.  Filozofia Kartezjusza i jego kontynentalnych następców (Malebranche, Spinoza, Leibniz).

22.  Filozofie F. Bacona i Galileusza, czyli kształtowanie się nowożytnej filozofii nauki. Nowożytna nauka wobec starożytnej. Filozofia empiryzmu brytyjskiego.

23.  Filozofia francuskiego Oświecenia – przegląd zagadnień. Wolter, Diderot, La Metrie, Monteskiusz, Rousseau.

24.  Krytycyzm Immanuela Kanta.

25.  Filozofia G. F.W. Hegla. Filozofia dziejów i filozofia sztuki.

26.  Filozofia woli: A. Schopenhauera i F. Nietzsche. Filozofia egzystencjalna: od S. Kierkegaarda do J. P. Sartre’a.

27.  Psychoanaliza Z. Freuda.

28.  Społeczne zastosowanie psychoanalizy w myśli E. Fromma. Nieświadomość, jej działanie i jej ujawnianie.

29.  Filozofia kultury N. Eliasa.

30.  Biopolityka M. Foucaulta.

Wykłady zawarte w programie studiów stanowią minimum programowe.

Ocena stopnia zaangażowania w realizację programu.

Ocena przedstawionych przez studenta tekstów, napisanych na podstawie wybranych z listy tekstów wskazanych przez wykładowcę.

Skala ocen określona jest według punktacji obowiązującej Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

1. Dostarczenie pisemnej pracy. 2. Był obecny na zajęciach.

Podstawowym podręcznikiem zalecanym studentom jest Władysława Tatarkiewicza Historia filozofii (tomy I – III).

Uzupełniająca:

Antologie z serii Wybrane Teksty z Historii Filozofii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe

1.      Fuller B. A. G. – Historia filozofii (tomy I – II)

2.      Gilson Etienne – Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, Warszawa 1966

3.      Krokiewicz Adam, Zarys filozofii greckiej – od Talesa do Platona. Arystoteles, Pirron i Plotyn, wyd. Fundacja ALETHEIA, Warszawa 1995

4.      Filozofia starożytna Grecji i Rzymu, pod red. Jana Legowicza

5.      Pomian Krzysztof, Przeszłość jako przedmiot wiary. Historia i filozofia w myśli średniowiecza, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1968, wydanie I

6.      Pomian Krzysztof, Przeszłość jako przedmiot wiedzy, Warszawa 2010, wydanie II poprawione

7.      Fuller B. A. G. – Historia filozofii (tomy I – II), Warszawa, tom I 1963, tom II 1967

8.      Gilson Etienne, Langan T., Maurer A.A. – Historia filozofii współczesnej, Warszawa 1977