Wykład kursowy połączony z konwersatorium – zajęcia zbiorowe, będące systematycznym, autorskim kursem historii sztuki, wykorzystującym słowo i obraz, także z użyciem prezentacji multimedialnej, wzbogacony o wspólną krytyczną lekturę materiałów źródłowych oraz tekstów prezentujących problematyczne ujęcie wybranych – ogólnych i szczegółowych – zagadnień związanych ze sztuką polską 1890–2000. Z uwagi na COVID-19 zajęcia będą prowadzone online.

Znajomość podstawowych faktów na temat zachodnioeuropejskiej sztuki XX wieku.

Celem zajęć jest przekazanie podstawowej wiedzy na temat sztuki polskiej od końca XIX do początków XXI wieku. Zastanowimy się również nad towarzyszącymi jej procesami kulturowymi, społecznymi i historycznymi. Opisowi, analizie i interpretacji podlegać będą zarówno indywidualne dzieła i prace artystyczne, jak również teksty, instytucjonalne strategie i taktyki, a w końcu dyskursy, zmienna dynamika i stawki pola kulturowego. Ponadto zadaniem zajęć jest dostarczenie niezbędnych kategorii i narzędzi pojęciowych do interpretacji i opisu dzieł; umiejętność ich umiejscowienia w kontekście poza-artystycznym (politycznym, ekonomicznym, kulturowym itp.); zbudowanie podstawy do studiowania szczegółowych zagadnień z zakresu sztuki polskiej XX i XXI wieku.

Treści programowe nauczania (treść zajęć – rozpisana na poszczególne zajęcia):

Semestr 1:

1. Wprowadzenie. Sztuka polska i środkowoeuropejska wobec sztuki zachodnioeuropejskich i amerykańskich centrów artystycznych

2. Sztuka Młodej Polski: powinności narodowe a innowacje artystyczne

3. Awangarda Dwudziestolecia międzywojennego: Formiści i Bunt

4. Międzynarodowa Wystawa Sztuki Dekoracyjnej i Stowarzyszenie Artystów Polskich Rytm

5. Awangarda Dwudziestolecia międzywojennego: konstruktywizm – Blok, Praesens, a.r.

6: Awangarda Dwudziestolecia międzywojennego: Wizyta w Muzeum Sztuki w Łodzi

7. Inspiracje paryskie: Ecole de Paris i polska sztuka w kręgu Fernanda Legera

8. Komitet Paryski: koloryzm i jego założenia

9: Komitet Paryski: przekraczanie koloryzmu i powojenna krytyka nurtu

10. Awangarda Dwudziestolecia międzywojennego: problemy nieobecności polskiego surrealizmu

11. Awangarda, realizm i zaangażowanie społeczne lat 30.: Grupa Krakowska i faktorealizm w kręgu stowarzyszenia Artes

12. Estetyki konserwatywne: Bractwo św. Łukasza i Cech Artystów Plastyków Jednoróg

13. Sztuka czasu wojny

14. Podsumowanie wykładu (optymalnie w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie).

Semestr 2:

1. Sztuka lat 40. Kontekst polityczny i problem mecenatu państwowego. Surrealizm, Wystawa Prac Plastyków Nowoczesnych a I Wystawa Sztuki Nowoczesnej.

2. Socrealizm i postawy wokół doktryny.

3. Socrealizm i postawy wokół doktryny: wizyta na wystawie Henryk Streng / Marek Włodarski i modernizm żydowsko-polski (Muzeum Sztuki Nowoczesnej).

4. Sztuka czasu Odwilży. Uwagi wstępne.

5. Wokół Odwilży – sprzeczne interpretacje epoki i krytyka artystyczna.

6. Krytyka odwilżowego konsensusu (Marek Oberlander, Jadwiga Maziarska, Włodzimierz Borowski i grupa Zamek).

7. Plenery i sympozja artystyczne lat 60. i 70.

8. Plenery i sympozja artystyczne lat 60. (praca na materiałach źródłowych i zapisach audio-wideo).

9. Sztuka pojęciowa i konceptualizm. Teoria, siatka instytucjonalna, nowe media.

10. Sztuka pojęciowa i konceptualizm: wybrane praktyki artystyczne.

11. Sztuka lat 80.: nowa figuracja i sztuka „trzeciego obiegu”.

12. Zajęcia na wystawie (w zależności od programu instytucji i muzeów).

13. Sztuka krytyczna lat 90. i 2000.

14. Podsumowanie zajęć.

Przedmiot zaliczany stacjonarnie egzaminem pisemnym, sprawdzającym poziom wiedzy nabytej podczas wykładów, znajomość lektur, umiejętność logicznego powiązania elementów przyswojonego materiału oraz umiejętność wykorzystywania nabytej wiedzy w zetknięciu z dziełami nieznanymi.

Skala ocen: od 2 (ndst) do 5+ (celująco) celujący, 5,35 osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia obejmujących wszystkie istotne aspekty w stopniu wybitnym: doskonałe opanowanie problemów i zjawisk historyczno-artystycznych omawianych w ciągu wszystkich bloków tematycznych

≥ 91 bardzo dobry, 5,0 osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia obejmujących w pełni wszystkie istotne aspekty: bardzo dobre opanowanie ww. problemów.

90–88 bardzo dobry minus, 4,65 osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia obejmujących wszystkie istotne aspekty z bardzo nieznacznymi pominięciami lub nieścisłościami: opanowanie problemów i zjawisk historyczno-artystycznych omawianych w ciągu wszystkich bloków tematycznych w sposób niemal kompletny z niewielką tolerancją błędu.

87–86 dobry plus, 4,35 osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia obejmujących wszystkie istotne aspekty z pewnymi błędami lub nieścisłościami

81-85 dobry, 4,0 osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia z pominięciem niektórych mniej istotnych aspektów: opanowanie problemów i zjawisk historyczno-artystycznych omawianych w ciągu wszystkich bloków tematycznych w stopniu poprawnym, z założeniem niewielkich luk, które nie wpływają znacząco na zrozumienie przewodnich myśli prezentowanych na wykładach.

73-80 dobry minus, 3,65 osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia z pominięciem trzech–czterech mniej istotnych aspektów, takich jak uchybienia w wiedzy dotyczącej konkretnych kategorii, pojęć, dzieł lub postaci.

72–71 dostateczny plus, 3,35 osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia z pominięciem niektórych istotnych aspektów lub z istotnymi nieścisłościami, takich jak znaczne uchybienia w wiedzy dotyczącej konkretnych kategorii, pojęć, dzieł lub postaci.

61-70 dostateczny, 3,0 osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia z pominięciem niektórych ważnych aspektów lub z poważnymi nieścisłościami, takich jak znaczące uchybienia w rozumieniu dużych partii materiału prezentowanego na zajęciach.

53-60 dostateczny-, 2,65 osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia z pominięciem kilku ważnych aspektów lub z kilkoma bardzo poważnymi nieścisłościami.

52–51 niedostateczny, 2,0 brak osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia ≤ 50 nieklasyfikowany 0 brak możliwości oceny poziomu osiągnięcia efektów kształcenia 0%

Przygotowanie do egzaminu, który stanowi zaliczenie przedmiotu.

1. Wiesław Juszczak, Malarstwo polskiego modernizmu, Gdańsk 2004.

2. Joanna Pollakówna, Formiści, Wrocław 1972.

3. Andrzej Turowski, Budowniczowie świata. Z dziejów radykalnego modernizmu w sztuce polskiej, Kraków 2000.

4. Zofia Baranowicz, Polska awangarda artystyczna 1918–1939, Warszawa 1975.

5. Piotr Łukaszewicz, Zrzeszenie Artystów Plastyków „Artes” 1929-1935, Wrocław 1975.

6. Sztuka lat trzydziestych. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Niedzica, kwiecień 1988, Warszawa 1991.

7. Wojciech Włodarczyk, Socrealizm, Paryż 1986, Kraków 1991.

8. Aleksander Wojciechowski, Młode malarstwo polskie 1944-1974, Wrocław 1975.

9. Bożena Kowalska, Polska awangarda, 1945–1980: Szanse i mity, Warszawa 1982.

10. Piotr Piotrowski, Znaczenia modernizmu. W stronę sztuki polskiej po 1845 roku, Poznań 2011.

1. Melancholia Jacka Malczewskiego, red. P. Juszkiewicz, Poznań 2002.

2. Bunt. Ekspresjonizm Poznański 1917–1925, katalog wystawy, Poznań 2003.

3. Anna Sieradzka, Art Déco w Europie i w Polsce, Warszawa 1996

4. Władysław Strzemiński, Unizm w malarstwie, Warszawa 1928 (Łódź 1994).

5. Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński, Kompozycja przestrzeni, obliczenia rytmu czasoprzestrzennego, Łódź 1931 (Łódź 1994).

6. Katalog Gry barwne Komitet Paryski 1923–1939, Kraków: Muzeum Narodowe, 1996.

7. Zdzisław Kępiński, Piotr Potworowski, Warszawa 1978.

8. Jan Cybis, Notatki malarskie. Dzienniki 1954–1966, Warszawa 1980.

9. I Wystawa Sztuki Nowoczesnej. 50 lat później, red. M. Świca, J. Chrobak, Kraków 1998.

10. Mieczysław Porębski, Sztuka naszego czasu, Warszawa 1956.

11. Krystyna Czerni, Nie tylko o sztuce. Rozmowy z Profesorem Mieczysławem Porębskim, Wrocław 1992.

12. Odwilż. Sztuka ok. 1956 roku, red. P. Piotrowski, Poznań 1996.

13. Piotr Juszkiewicz, Od rozkoszy historiozofii do gry w nic. Polska krytyka artystyczna czasu Odwilży, Poznań 2005.

14. Awangarda w plenerze. Osieki i Łazy 1963–1981, Koszalin 2008.

15. Konrad Schiller, Awangarda na Dzikim Zachodzie. Wystawy i Sympozja „Złote Grono” w Zielonej Górze, Warszawa 2014.

16. Przestrzeń społeczna. Historie mówione Złotego Grona (1963–1981) i Biennale Sztuki Nowej (1985–1996), red. P. Słodkowski, Zielona Góra 2014.

17. Luiza Nader, Konceptualizm w PRL, Warszawa 2009.

18. Wojciech Włodarczyk, Lata osiemdziesiąte – sztuka młodych, Warszawa 1990.

19. Piotr Piotrowski, Agorafilia. Sztuka i demokracja w postkomunistycznej Europie, Poznań 2010.

20. Ukryta dekada. Polska sztuka wideo 1985–1995, red. P. Krajewski, V. Kutlubasis-Krajewska, Wrocław 2010.

21. Wilhelm Sasnal. Lata walki, katalog wystawy, Warszawa 2007