I. Formy zajęć:

1. Wykład problemowy
2. Wykład z prezentacją multimedialną
3. Dyskusja dydaktyczna, dialog dydaktyczny, korekta
4. Ćwiczenia warsztatowe
5. Ćwiczenia studyjne
6. Ćwiczenia kreacyjne
7. Projekty indywidualne
8. Analiza rysunków z dyskusją
9. Webinarium (w razie potrzeby prowadzenia dydaktyki on-line)
10. "Telekonferencja" za pomocą narzędzi teleinformatycznych (w trazie potrzeby prowadzenia dydaktyki on-line)
11. "Konferencja" on-line za pomocą narzędzi informatycznych: google meet, grupa FB, skype, zoom-video (w razie potrzeby prowadzenia dydaktyki on-line)

II. Sposób kontaktu ze studentem / czas zajęć:

1. Godzinowy wymiar zajęć: 10h x 14 tygodni = 140 h/semestr, plus 35 godzin pracy własnej. W sumie 175 godzin (7 ECTS) 
2. Plan zajęć:
https://wm.asp.waw.pl/wp-content/uploads/sites/14/2023/01/plan_tygodniowy_WM_2022_23_letni.pdf
3. Godziny kontaktowe prowadzących zajęcia (zgodne z realizacją pensum dydaktycznego):

Wtorki:

14.00-16.30 – mgr Matylda Tracewska, asystentka

14.30-18.00 – dr hab. Arkadiusz Karapuda, profesor uczelni

Czwartki:

14.30-17.30 – mgr Matylda Tracewska, asystentka

14.30-17.30 – dr hab. Arkadiusz Karapuda, profesor uczelni

Piątki:

14.30-17.30 – mgr Matylda Tracewska, asystentka

pozytywny wynik zaliczenia zajęć z Rysunku w semestrze zimowym (I)

Pracownia Rysunku dla I roku spełnia specjalną rolę w kształceniu na Wydziale Malarstwa. Rozumiejąc tę istotną separację kształcenia studentów I roku od kształcenia studentów lat wyższych i biorąc pod uwagę warunki wstępne, jakie powinien spełniać student I roku Wydziału Malarstwa należy z całą stanowczością wymagać od niego zdobycia podstawowych i wymaganych w zakresie rysunku efektów kształcenia.

Rysunek jako podstawowy sposób ludzkiej komunikacji i pierwotny zapis myśli, a także swoista reakcja na otaczający świat powstała przecież wcześniej niż pismo, nie wspominając o trudnej sztuce retoryki. Ponadto formy rysunkowe jako jedne z najprostszych wypowiedzi plastycznych uczą samodzielnego myślenia, osobistego stosunku do rzeczywistości i wreszcie sztuki podejmowania decyzji. Umiejętność abstrahowania prostych form, zjawisk i przedmiotów z otoczenia, nadawanie im znaczeń i sensów plastycznych poprzez określenie ich kształtu, waloru czy struktury, nadawanie dominanty i rytmizacja opracowywanej powierzchni w założonym wcześniej celu wydają się równoważne z kreacją.

Już na I roku student powinien pamiętać o tym, iż nawet najrzetelniejsze studium rysunkowe wykonane z natury powinno nosić znamiona kreacji. Tak rozumiany rysunek powinien oczywiście spełniać wymogi kompozycyjne i konstrukcyjne, powinien mieć prawidłowo określone stosunki i proporcje oraz zawierać odpowiednie nasycenia walorowe. Rysunek jako najprostszy, niemal pozbawiony zapośredniczonego widzenia, zapis dowolnego fragmentu rzeczywistości, pomysłu bądź idei powinien wynikać z wnikliwej obserwacji świata. Zapis taki rozpoczyna się zwykle od pojedynczej linii, dalej jej ekwiwalentu rysunkowego w postaci kreski i poprzez jej multiplikację zmierzać ku plamie. Nieznosząca poprawek linia biegnąca to zygzakiem, to innym razem arabeską, powinna być naturalnym narzędziem studenta Wydziału Malarstwa i w sposób najprostszy pomóc mu zwizualizować bieżące rozterki, zachwyty, czy przeżycia. W dalszej kolejności student powinien posiąść również umiejętność budowy bryły za pomocą chiaroscuro i mocnych kontrastów walorowych, aby w umiejętny sposób wzmóc ekspresję swoich prac studyjnych oraz szkiców a następnie przejść do tworzenia własnych kompozycji rysunkowych opartych o naturę i wyobraźnię.

W ramach zajęć studenci przewiduje się również wspólne oglądanie bieżących wystawy sztuki zawierających problematykę rysunkową. Zajęciom towarzyszą również wykłady poświęcone poszczególnym zagadnieniom związanym z rysunkiem.

Rysunek jako samodzielna dyscyplina artystyczna może pozwolić studentowi zarówno na szybką notatkę z natury, ale także na ciekawą, wielowątkową, logiczną i pełną wypowiedź artystyczną i właśnie takiej dwoistej umiejętności rysunkowej od studentów I roku wymaga program zajeć. Dlatego oprócz codziennych szkiców i studiów z modela proponuje się studentom również rysunkową pracę z pejzażem oraz tematyczne, semestralne zadania kompozycyjne związane z ich zainteresowaniami lub z interpretacją wycinka świata widzialnego, bądź wyobrażonego. W semestrze letnim 2022/2023 zadanie postawione przed studentami brzmieć będzie:"Choreomania". Wyrażenie “choreomania" odnosi się do zjawiska plagi tanecznej występującej w średniowiecznej Europie. Najsłynniejszy tego typu epizod miał miejsce w lipcu 1518 roku, w Strasburgu, gdzie kobieta o imieniu Troffea pewnego dnia wyszła na ulicę i zaczęła tańczyć. W krótkim czasie zaczęły dołączać do niej inne osoby, a po miesiącu było ich już 400, z których wiele zmarło później na skutek wycieńczenia. Średniowieczne plagi taneczne są dobrze udokumentowane i doczekały się wielu opracowań, jednak do tej pory nie udało się ustalić ich przyczyny - nie wiadomo czy podłoże manii wynikało z choroby (najczęstszą hipotezą jest zatrucie halucynogennym sporyszem), czy z przyczyn społecznych. Osobnym zjawiskiem jest występujący na południu Włoch tarantyzm, trwająca zwykle kilka dni mania taneczna wywołana ukąszeniem tarantuli lub skorpiona. Aby nie dopuścić do rozpuszczenia się jadu we krwi tańczono specjalny taniec, który dotrwał do naszych czasów pod nazwą tarantela, a jego genezy upatruje się w tradycji greckich misteriów dionizyjskich. Punktem wyjścia dla zadania semestralnego jest mania czy też plaga taneczna w najróżniejszych jej odmianach, lecz interpretacja tematu może odnosić się również do tańca jako takiego. Chodzi o pogłębioną refleksję na temat roli tańca w kulturze, również współczesnej i również popularnej (kultura klubowa, masowe imprezy i festiwale muzyczne) a także jego reprezentacji w sztukach wizualnych (na poziomie reprezentacji przykładem może być danse macabre, na poziomie formalnym - zagadnienia odnoszące się do rytmu i muzyczności obrazu). Tropów jest wiele, bo antropologia tańca jest bardzo obszerna obejmuje wiele różnorodnych zjawisk i aktywności człowieka (czy tylko człowieka?) włącznie ze sztukami walki. Prace mogą być zarówno przedstawiające jak i abstrakcyjne, warstwie konceptualnej i treściowej odnosząc się do socjologii, psychologii, filozofii, historii (Europy, świata lub Polski), tradycji ikonograficznej, poezji, wspomnień lub osobistego doświadczenia, można również skupić się na poszukiwaniach natury formalnej.

Wobec współczesnych, nierzadko multimedialnych form wypowiedzi artystycznej młody adept sztuki powinien, być może nawet bardziej niż kiedykolwiek wcześniej, posiąść podstawowe umiejętności rysunkowe. Wychodząc z założenia, iż ten, kto umie wyabstrahować z rzeczywistości mięsiste, oświetlone udo i umiejętnie skontrastować je z pozostającą w strefie cienia łydką, bez większych problemów poradzi sobie także z analizą dowolnego wycinka ze świata historii, socjologii czy polityki niezależnie od tego, czy w dalszej kolejności zechce użyć jako narzędzia: pędzla, kamery czy własnego ciała.

metoda zaliczenia:

zaliczenie ćwiczeń oraz zaliczenie komisyjne z oceną

kryteria oceny:
- ocena obecności i uczestnictwa w zajęciach
- ocena nakładu pracy i ilości powstałych prac
- ocena jakości warsztatowej wykonanych prac
- ocena jakości artystycznej wykonanych prac

W związku ze stanem epidemii, biorąc pod uwagę kontekst prawny i specyfikę programu kształcenia realizowanego w II Pracowni Rysunku dla studentów I roku zajęcia z Rysunku prowadzone w tej pracowni mogą być realizowane stacjonarnie, zdalnie lub hybrydowo. Każdy student może w dowolnym momencie zgłosić prowadzącym chęć zmiany trybu realizowania ww. zajęć.

I. Wymagania końcowe dotyczące zaliczenia zajęć z Rysunku w II Pracowni Rysunku dla I roku w semestrze letnim, r.a. 2022/2023, w przypadku dydaktyki realizowanej w trybie stacjonarnym:

1. Realizacja i prezentacja minimum 12 rysunków studyjnych w formacie min. B1 na przeglądzie semestralnym:

12 rysunków studyjnych, realizowanych w pracowni w formacie min. B1 podlegających bieżącym korektom i uwzględniających następujące techniki i sposoby rysowania (lub ich elementy): rysunek z natury wykonany kryjąco białą i czarną farbą,
uwzględniający nieskończoną liczbę walorów; rysunek z natury wykonany transparentnie poprzez lawowanie tuszem czarnym lub
kolorem sepii; rysunek wykonany węglem, farbą, tuszem lub pastel, uwzględniający tylko dwa walory: czerń i biel (podkładu); rysunek z natury wykonany węglem, farbą, tuszem lub ołówkiem, uwzgledniający trzy walory: czerń, szarość i biel (podkładu); rysunek studyjny wykonany w dowolnej technice w monumentalnym formacie (min. B0); szybkie rysunki szkicowe z natury w formacie B1; rysunek studyjny z natury w małym formacie (max. A4); konstrukcyjny rysunek z natury uwzględniający anatomię i proporcje postaci; rysunek wnętrza wykonany z natury uwzględniający wykres perspektywy zbieżnej (najlepiej wnętrze z posadzką ornamentalną, parkietażem lub z powtarzalnym raportem); rysunek perspektywiczny fragmentu architektury wykonany z natury, z uwzględnieniem światłocienia; rysunek foto-realistyczny wykonany na podstawie samodzielnie wykonanej fotografii martwej natury, wykonany ołówkiem lub węglem; rysunek interpretujący dany fragment rzeczywistości (synteza, analiza, zmiana znaczenia, zawężenie środków wyrazu, mnogość technik, zmiana kontekstu, wyabstrachowanie, etc.); rysunek pejzażowy wykonany z natury lub ze szkiców w dowolnej technice, uwzględniający perspektywę powietrzną i nastrój wybranego wycinka krajobrazu.

2. Realizacja i prezentacja kilkunastu szkiców rysunkowych na przeglądzie semestralnym:

Szkice powinny być wprawkami dla powyższych prac studyjnych

3. Zaliczenie 3 obowiązkowych przeglądów w trakcie semestru Przeglądy mają rangę kolokwium, są obowiązkowe i są realizowane
w trakcie zajęć, w trybie indywidualnego pokazu prac i ich omówienia, wraz z zaleceniami wprowadzenia poprawek i korekt, z
godnie z następującym harmonogramem:

• Przegląd nr 1. – połowa marca (4 tydzień semestru). O zakresie i ilości prac pokazanych na przeglądzie prac studenci będą
  poinformowani nie później niż na tydzień przed przeglądem.
• Przegląd nr 2. – druga połowa kwietnia (10 tydzień semestru). O zakresie i ilości prac pokazanych na przeglądzie prac studenci będą
  poinformowani nie później niż na tydzień przed przeglądem.
• Przegląd nr 3. – połowa maja (14 tydzień semestru). O zakresie i ilości prac pokazanych na przeglądzie prac studenci będą poinformowani nie później niż na tydzień przed przeglądem.

4. Realizacja i prezentacja zadania semestralnego na przeglądzie semestralnym.

W semestrze letnim 2022/2023 zadanie postawione przed studentami brzmieć będzie: "Choreomania". Wyrażenie “choreomania" odnosi się do zjawiska plagi tanecznej występującej w średniowiecznej Europie. Najsłynniejszy tego typu epizod miał miejsce w lipcu 1518 roku, w Strasburgu, gdzie kobieta o imieniu Troffea pewnego dnia wyszła na ulicę i zaczęła tańczyć. W krótkim czasie zaczęły dołączać do niej inne osoby, a po miesiącu było ich już 400, z których wiele zmarło później na skutek wycieńczenia. Średniowieczne plagi taneczne są dobrze udokumentowane i doczekały się wielu opracowań, jednak do tej pory nie udało się ustalić ich przyczyny - nie wiadomo czy podłoże manii wynikało z choroby (najczęstszą hipotezą jest zatrucie halucynogennym sporyszem), czy z przyczyn społecznych. Osobnym zjawiskiem jest występujący na południu Włoch tarantyzm, trwająca zwykle kilka dni mania taneczna wywołana ukąszeniem tarantuli lub skorpiona. Aby nie dopuścić do rozpuszczenia się jadu we krwi tańczono specjalny taniec, który dotrwał do naszych czasów pod nazwą tarantela, a jego genezy upatruje się w tradycji greckich misteriów dionizyjskich. Punktem wyjścia dla zadania semestralnego jest mania czy też plaga taneczna w najróżniejszych jej odmianach, lecz interpretacja tematu może odnosić się również do tańca jako takiego. Chodzi o pogłębioną refleksję na temat roli tańca w kulturze, również współczesnej i również popularnej (kultura klubowa, masowe imprezy i festiwale muzyczne) a także jego reprezentacji w sztukach wizualnych (na poziomie reprezentacji przykładem może być danse macabre, na poziomie formalnym - zagadnienia odnoszące się do rytmu i muzyczności obrazu). Tropów jest wiele, bo antropologia tańca jest bardzo obszerna obejmuje wiele różnorodnych zjawisk i aktywności człowieka (czy tylko człowieka?) włącznie ze sztukami walki. Prace mogą być zarówno przedstawiające jak i abstrakcyjne, warstwie konceptualnej i treściowej odnosząc się do socjologii, psychologii, filozofii, historii (Europy, świata lub Polski), tradycji ikonograficznej, poezji, wspomnień lub osobistego doświadczenia, można również skupić się na poszukiwaniach natury formalnej. Ilość i format prac są dowolne (po uzgodnieniu z prowadzącymi zajęcia, choć preferowaną formą jest cykl prac). Preferowane są narzędzia rysunkowe (ołówek, węgiel, kredki, tusz, gwasz, itd.), ewentualnie wzbogacone o technikę kolażu, obiektu, asamblażu, reliefu, itd. Proces powstawania prac rysunkowych powinien być na bieżąco konsultowany z prowadzącymi zajęcia, począwszy od wstępnych szkiców i projektów, aż po skończone dzieło w jego ostatecznym kształcie. Podsumowanie ukończonego zadania odbędzie się w czasie Przeglądu nr 3.

5. Przygotowanie wystawy z prac rysunkowych zrealizowanych w trakcie semestru dla potrzeb komisyjnego zaliczenia przedmiotu. Jeśli wystawa będzie miała charakter stacjonarny, będzie przygotowywana wspólnie, poprzez prowadzących zajęcia i studentów. Każdy student jest zobowiązany przynieść wybrane, przez prowadzących, na trzecim przeglądzie prace.

II. Wymagania końcowe dotyczące zaliczenia zajęć z Rysunku w II Pracowni Rysunku dla I roku w semestrze letnim r.a. 2022/2023, w przypadku dydaktyki zdalnej, realizowanej w trybie on-line:

1. Realizacja i prezentacja minimum 12 rysunków studyjnych w formacie min. B1 na przeglądzie semestralnym: 12 rysunków studyjnych, realizowanych samodzielnie, poza pracownią w formacie min. B1 podlegających bieżącym korektom on-line, z pośrednictwem poczty akademickiej, narzędzia Google Meet, systemu Akademus oraz grupy utworzonej na portalu FB.
Prace te powinny uwzględniać następujące techniki i sposoby rysowania:

• autoportret: rysunek z natury wykonany kryjąco białą i czarną farbą na kartonie (tekturze), uwzględniający nieskończoną liczbę walorów
• autoportret: rysunek z natury wykonany transparentnie poprzez lawowanie tuszem czarnym lub kolorem sepii
• autoportret: rysunek wykonany węglem, farbą, tuszem lub pastel, uwzgleniający tylko dwa walory: czerń i biel (podkładu)
• autoportret: rysunek z natury wykonany węglem, farbą, tuszem lub ołówkiem, uwzgledniający trzy walory: czerń, szarość i biel
  (podkładu)
• autoportret: rysunek studyjny wykonany w dowolnej technice w monumentalnym formacie (min. B0)
• autoportret: rysunek studyjny z natury w małym formacie (max. A4)
• autoportret: konstrukcyjny rysunek z natury uwzględniający anatomię i proporcje postaci
• rysunek wnętrza wykonany z natury uwzględniający wykres perspektywy zbieżnej (najlepiej wnętrze z posadzką ornamentalną,
  parkietażem lub z powtarzalnym raportem)
• rysunek perspektywiczny fragmentu architektury wykonany z natury, z uwzględnieniem światłocienia
• rysunek fotorealistyczny wykonany na podstawie samodzielnie wykonanej fotografii martwej natury, wykonany ołówkiem lub
  węglem
• rysunek kreacyjny interpretujący dany fragment rzeczywistości (synteza, analiza, zmiana znaczenia, zawężenie środków wyrazu,
  mnogość technik, zmiana kontekstu, wyabstrachowanie, etc.)
• rysunek pejzażowy wykonany z natury lub ze szkiców w dowolnej technice, uwzględniający perspektywę powietrzną i nastrój wybranego wycinka krajobrazu.

Powyższe prace rysunkowe powinny być na bieżąco konsultowane (w trakcie procesu twórczego i na jego zakończenie) za pomocą poczty akademickiej (i w miarę potrzeby za pomocą narzędzia Google Meet) nie rzadziej niż raz w tygodniu.2. Realizacja i prezentacja minimum 20 szkiców rysunkowych na przeglądzie semestralnym
Szkice powinny być wprawkami dla powyższych prac studyjnych

3. Zaliczenie 3 obowiązkowych przeglądów w trakcie semestru
Przeglądy mają charakter kolokwium, są obligatoryjne i są
realizowane w trakcie trwania zajęć on-line z godnie z następującym
harmonogramem:

• Przegląd nr 1. – druga połowa marca (5 tydzień semestru) – za pośrednictwem poczty akademickiej i video-konferencji on-line przy użyciu narzędzia Google Meet (o zakresie i ilości prac pokazanych na przeglądzie prac studenci będą poinformowani nie później niż na tydzień przed przeglądem)
• Przegląd nr 2. – druga połowa kwietnia (10 tydzień semestru) – za pośrednictwem poczty akademickiej i video-konferencji on-line przy użyciu narzędzia Google Meet (o zakresie i ilości prac pokazanych na przeglądzie prac studenci będą poinformowani nie później niż na tydzień przed przeglądem)
• Przegląd nr 3. – koniec maja (15 tydzień semestru) – za pośrednictwem poczty akademickiej i video-konferencji on-line przy użyciu narzędzia Google Meet (o zakresie i ilości prac pokazanych na przeglądzie prac studenci będą poinformowani nie później niż na
  tydzień przed przeglądem)

Prace wykonane w okresie poprzedzającym przegląd powinny być przesłane pocztą akademicką na adresy prowadzących zajęcia najpóźniej do wyznaczonego terminu przeglądu, a następnie powinny zostać skomentowane, poddane konstruktywnej krytyce, skorygowane i przedyskutowane przez prowadzących zajęcia za pomocą poczty on-line. Bezpośrednio po takim przeglądzie nastąpi podsumowanie przeglądu w obecności całej grupy studentów na spotkaniu przy użyciu narzędzia Google-meet

4. Realizacja i prezentacja zadania semestralnego na przeglądzie nr 3:

W semestrze letnim 2022/2023 zadanie postawione przed studentami brzmieć będzie: "Choreomania". Wyrażenie “choreomania" odnosi się do zjawiska plagi tanecznej występującej w średniowiecznej Europie. Najsłynniejszy tego typu epizod miał miejsce w lipcu 1518 roku, w Strasburgu, gdzie kobieta o imieniu Troffea pewnego dnia wyszła na ulicę i zaczęła tańczyć. W krótkim czasie zaczęły dołączać do niej inne osoby, a po miesiącu było ich już 400, z których wiele zmarło później na skutek wycieńczenia. Średniowieczne plagi taneczne są dobrze udokumentowane i doczekały się wielu opracowań, jednak do tej pory nie udało się ustalić ich przyczyny - nie wiadomo czy podłoże manii wynikało z choroby (najczęstszą hipotezą jest zatrucie halucynogennym sporyszem), czy z przyczyn społecznych. Osobnym zjawiskiem jest występujący na południu Włoch tarantyzm, trwająca zwykle kilka dni mania taneczna wywołana ukąszeniem tarantuli lub skorpiona. Aby nie dopuścić do rozpuszczenia się jadu we krwi tańczono specjalny taniec, który dotrwał do naszych czasów pod nazwą tarantela, a jego genezy upatruje się w tradycji greckich misteriów dionizyjskich. Punktem wyjścia dla zadania semestralnego jest mania czy też plaga taneczna w najróżniejszych jej odmianach, lecz interpretacja tematu może odnosić się również do tańca jako takiego. Chodzi o pogłębioną refleksję na temat roli tańca w kulturze, również współczesnej i również popularnej (kultura klubowa, masowe imprezy i festiwale muzyczne) a także jego reprezentacji w sztukach wizualnych (na poziomie reprezentacji przykładem może być danse macabre, na poziomie formalnym - zagadnienia odnoszące się do rytmu i muzyczności obrazu). Tropów jest wiele, bo antropologia tańca jest bardzo obszerna obejmuje wiele różnorodnych zjawisk i aktywności człowieka (czy tylko człowieka?) włącznie ze sztukami walki. Prace mogą być zarówno przedstawiające jak i abstrakcyjne, warstwie konceptualnej i treściowej odnosząc się do socjologii, psychologii, filozofii, historii (Europy, świata lub Polski), tradycji ikonograficznej, poezji, wspomnień lub osobistego doświadczenia, można również skupić się na poszukiwaniach natury formalnej. Ilość i format prac są dowolne (po uzgodnieniu z prowadzącymi zajęcia, choć preferowaną formą jest cykl prac). Preferowane są narzędzia rysunkowe (ołówek, węgiel, kredki, tusz, gwasz, itd.), ewentualnie wzbogacone o technikę kolażu, obiektu, asamblażu, reliefu, itd. Proces powstawania prac rysunkowych powinien być na bieżąco konsultowany z prowadzącymi zajęcia, począwszy od wstępnych szkiców i projektów, aż po skończone dzieło w jego ostatecznym kształcie. Podsumowanie ukończonego zadania odbędzie się w czasie Przeglądu nr 3.

5. Przygotowanie wystawy z prac rysunkowych zrealizowanych w trakcie semestru dla potrzeb komisyjnego zaliczenia przedmiotu. Jeśli dydaktyka będzie miała charakter zdalny i będzie prowadzona w trybie on-line, studenci będą zobligowani do przesłania, na adresy mailowe prowadzących zajęcia dobrej jakości, cyfrowe, reprodukcje prac wybranych przez prowadzących podczas Przeglądu nr 3. Na podstawie przesłanych przez studentów materiałów, prowadzący zajęcia przygotują prezentację dla potrzeb komisyjnego zaliczenia przedmiotu.

III. Wymagania końcowe dotyczące zaliczenia zajęć z Rysunku w II Pracowni Rysunku dla I roku w semestrze letnim r.a. 2022/2023,
w przypadku dydaktyki hybrydowej, realizowanej stacjonarnie oraz w trybie on-line:

W przypadku dydaktyki hybrydowej, realizowanej stacjonarnie oraz w trybie on-line dopuszcza się mieszanie obu powyższych sposobów działania. Wszelkie szczegóły dotyczące zadań, ich wymienności i komplementarności będą ustalane na bieżąco i indywidulanie z każdym studentem, zależnie od jego sytuacji i potrzeb, oraz biorąc pod uwagę czynniki zewnętrzne. Każdy student może w dowolnym momencie zgłosić prowadzącym chęć zmiany trybu realizowania ww. zajęć.

• Barcsay J. Anatomie Artistique, 1976, Budapeszt, Imprimerie Zrinyj
• Bartel K. Perspektywa malarska, T.1,T.2,1958, Warszawa, PWN
• Wierzchowska W. Współczesny Rysunek Polski, 1982, Warszawa,
  Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe

• Rattemeyer Ch. Vitamin D2, New Perspectives in Drawing, 2018, Londyn, Phaidon Press Limited
• Mraz B. Ingres, Rysunki, 1989, Warszawa, Arkady
• Siblik J. Cezanne, Rysunki, 1986, Warszawa, Arkady
• Neumannova M. Van Gogh. Rysunki, 1988, Warszawa, Arkady