Wykład z elementami konwersatorium.

ogólna wiedza z zakresu historii powszechnej i Polski

Przedmiot ma na celu zapoznanie studentów z wybranymi zagadnieniami z historii sztuki, urbanistyki i architektury na przykładach z dziejów miast i miejskości.
Miasto w tej perspektywie stanowi w jednym ideę oraz materialne świadectwo kreacji tkanki kulturowej i artystycznej, poddającej się interpretacji w kontekście artystycznym, socjologicznym i antropologicznym, a także historyczno-politycznym jako zalążek aktywności twórczej i czynnik ustalania tożsamości oraz integracji na wielu poziomach życia. Miasto i jego różnorodność będzie punktem wyjścia do zapoznania studentów z tradycją sztuk wizualnych i architektury (w szczególności śródziemnomorską oraz europejską), a jednocześnie wykształci umiejętność krytycznej oceny artefaktów oraz przejawów aktywności kulturowej znajdujących swoje reprezentacje w różnych formach.

Tematyka zajęć:

1. Oddalanie się świata antycznego: polis - urbs - castrum - civitas - municipium.

2. Komuna - signoria - księstwo. Jak ustrój kształtuje sztukę.

3. Fenomen Florencji Medycejskiej.

4. Miasto idealne - dyktat traktatów.

5. Rzym papieży renesansu.

6./7. Architektura i władza. Palazzo versus villa.

8. Ut pictura poesis - manieryzm.

9. Dom Boga - reformacja/ kontrreformacja.

10./11. Sztuka i architektura Italii XVI/XVII w.

12./13. Ceremoniał i architektura. Francja Walezjuszy i Burbonów.

14./15. Miasto po polsku. Główne nurty XVI i XVII-wiecznej urbanistyki i architektury rezydencjonalnej i sakralnej w Koronie oraz Wielkim Księstwie Litewskim.

egzamin ustny poświęcony omówieniu następujących zagadnień:

1. „Komuna – signoria – księstwo”. Proszę wyjaśnić w jaki sposób ustrój kształtuje architekturę (na samodzielnie wybranych przykładach).

2. „Chwała republiki – wielkość rodu”. Proszę rozwinąć tę myśl na przykładzie dziejów architektury w początkach renesansu w Pizie, Florencji i Sienie w oparciu o omówienie wybranego przykładu zależności między mecenatem w Republikach miejskich a konkretnymi realizacjami architektonicznymi i urbanistycznymi (na samodzielnie wybranych przykładach).

3. Proszę uzasadnić zasadność stwierdzenia „Renesansowa Florencja w renesansowym Rzymie”, omawiając znaczenie mecenatu papieskiego w odniesieniu do urbanistyki i architektury Wiecznego Miasta w XV wieku.

4. Proszę scharakteryzować architekturę pałaców rzymskiego renesansu (na samodzielnie wybranych przykładach).

5. Proszę wyjaśnić na czym polegało nowatorstwo założeń urbanistycznych i prac architektonicznych w Rzymie z w czasach Juliusza II, Leona X, Klemensa VII, na przykładzie Villi Chigi (Farnesina), Villi Madama i Nowego Pałacu Apostolskiego.

6. Proszę scharakteryzować okoliczności przebudowy drugiej bazyliki św. Piotra, wraz z prezentacją projektów oraz ideologii towarzyszących przemianom architektonicznym (1506 – 1624).

7. Proszę przedstawić działalność architektoniczną Donato Bramantego.

8. Proszę scharakteryzować działalność architektoniczną i rzeźbiarską Michała Anioła.

9. Proszę scharakteryzować rzeźbę nowożytną na przykładzie Dawida od Donatella do Berniniego.

10. Proszę scharakteryzować rzeźbę oraz warsztat rzeźbiarski w Bazylice Św. Piotra na przykładzie Theatrum Sancti Petri przy Konfesji Świętego Piotra.

11. Jakie budowle sakralne powstałe na planie centralnym mogły być „laboratorium idei architektonicznych” dla nowej bazyliki Św. Piotra?

12. Proszę przedstawić sylwetki i dokonania architektów bazyliki św. Piotra w latach 1506-1694.

13. Proszę wyjaśnić problem miasta idealnego w renesansie (od teorii do realizacji).

14. Pałace Florencji, Rzymu, Wenecji – podobieństwa i różnice, np. Michelozzo, Sangallo Młodszy, Baltasare Peruzzi, Sansovino – charakterystyka idei architektonicznych.

15. „Villa urbana, suburbana, rustica”. Proszę scharakteryzować założenia teoretyczne (traktaty architektoniczne) od Witruwiusza do Palladia.

16. Proszę przedstawić wiodące problemy architektoniczne w willach medycejskich, papieskich i weneckich – na wybranych przykładach.

17. Proszę wyjaśnić w jaki sposób Sobór Trydencki wykorzystał sztukę, architekturę i urbanistykę w programie kontrreformacyjnym.

18. Proszę scharakteryzować założenia urbanistyczne czasów Sykstusa V (1585-1590).

19. Na czym polega modelowe rozwiązanie architektoniczne w kościele jezuickim?

20. Proszę scharakteryzować na czym polegała rywalizacja dwóch wielkich architektów: G. Berniniego versus F. Borrominiego.

21. Proszę scharakteryzować działalność architektoniczną F. Borrominiego na samodzielnie wybranych co najmniej trzech przykładach.

22. Proszę scharakteryzować architekturę rzymskiego baroku na przykładzie prac Pietra da Cortony, Carla Rainaldiego i Carla Fontany.

23. Proszę scharakteryzować architekturę i urbanistykę Francji XVI i XVII wieku.

24. Proszę scharakteryzować architekturę i urbanistykę czasów Franciszka I.

25. Proszę wyjaśnić okoliczności oraz ideologię towarzyszące budowie pałacu w Wersalu.

26. Proszę scharakteryzować architekturę i urbanistykę czasów Filipa II w Hiszpanii.

27. Proszę omówić architekturę Zamku Wawelskiego – dzieje i funkcje rezydencji.

28. Proszę omówić ideologię oraz architekturę kaplicy Zygmuntowskiej w katedrze wawelskiej.

29. Proszę scharakteryzować architekturę nowożytną Zamku Królewskiego w Warszawie.

30. Wyjaśnij specyfikę architektury kościołów żebraczych we Florencji w kontekście nowej architektury miejskiej (Palazzo Pubblico, Bargello, katedra Arnolfa di Cambio).

Peter Murray, Architektura włoskiego renesansu, seria Świat sztuki, Warszawa 2000.

Renesans w sztuce włoskiej, pod red. R. Tomana, Kolonia 2000 [tu rozdziały umieszczone na stronach: 6 - 237].

Barok, pod red. R. Tomana, Warszawa 2000 [tu rozdziały umieszczone na stronach: 6 - 161].

Sztuka świata, t. V-VII.

Sztuka polska, praca zbiorowa, t. III-V. (Renesans i manieryzm; Wczesny i dojrzały barok; Późny barok, rokoko i klasycyzm), Warszawa 2011-2015.

Michael Levey, Wczesny renesans, Warszawa 1972.

Michael Levey, Dojrzały renesans, Warszawa 1980.

Peter Murray, Linda Murray, Sztuka renesansu, seria Świat sztuki, Warszawa 2000.

John Shearman, Manieryzm, Warszawa 1970.

Rudolf Wittkower, Art. and architecteure in Italy: 1600-1750, Yale (różne wydania).

Barock im Vatikan. Kunst und Kultur im Rom der Paepste 1572-1676, Leipzig 2005.

J. Białostocki, Sztuka XV wieku. Od Parlerów do Durera, przeł. G. Przewłocki,

Warszawa 2010.

Stanisław Mossakowski, Kaplica Zygmuntowska (1515 – 1533), Warszawa 2007.

Stanisław Mossakowski, Rezydencja królewska na Wawelu w czasach Zygmunta Starego, Warszawa 2013.

Stanisław Mossakowski, Pałac królewski Zygmunta I na Wawelu jako dzieło renesansowe, Warszawa, 2015.

Tadeusz J. Żuchowski, Pałac papieski na Watykanie od końca V do początku XVI wieku. Ceremoniał a ewolucja kompleksu rezydencjonalnego. Poznań 1999.

Małkiewicz, Układ przestrzenny kościoła Il Gesu oraz tegoż: Barokowa architektura sakralna w Krakowie, [w:] Theoria et praxis, Kraków 2000.

Tadeusz Chrzanowski, Sztuka w Polsce od I do III Rzeczypospolitej, Warszawa 1998. 

Bernini, a cura di Andrea Bacchi e Anna Coliva, Milano 2017. [dostępne również w jęz. angielskim]