Katalog ECTS

Konserwacja i restauracja malarstwa tablicowego i rzeźby polichromowanej - teoria

Pedagog: prof.dr hab. Krzysztof Chmielewski
Asystent/ci: dr Jan Andrzejewski, dr Julia Burdajewicz, mgr Jan Morzycki-Markowski, mgr Diana Kułakowska

Pole Opis
Typ przedmiotu kierunkowy
Metody dydaktyczne (forma zajęć)

wykład, konwersatorium, relacja uczeń - mistrz; forma zajęć hybrydowa

Język wykładowy polski;
Liczba punktów ECTS: 3
Liczba godzin w bezpośrednim kontakcie z nauczycielem akademickim 30
Liczba godzin samodzielnej pracy studenta związanych z osiągnięciem efektów uczenia się (zgodnie z profilem specyfiki kształcenia na wydziale) 60
Wymagania wstępne

zaliczony III rok studiów magisterskich

Cele dydaktyczne (treści programowe, opis przedmiotu)

Treści wykładów i konwersatoriów.

Ogólne wprowadzenie w problematykę dzieł na podłożach drewnianych oraz ich konserwację.

Konserwacja strukturalna podłoży- wzmacnianie wewnętrznej struktury drewna. Rodzaje zniszczeń biologicznych, chemicznych i mechanicznych oraz przyczyny ich powstawania w obiektach drewnianych. Diagnoza stanu zachowania, możliwości wzmocnienia struktury drewna poprzez impregnację. Rodzaje impregnatów stosowanych w przeszłości i obecnie. Techniczne sposoby aplikacji impregnatu, skuteczność penetracji, zagrożenia dla polichromii.

Konserwacja strukturalna podłoży – wzmacnianie osłabionej konstrukcji. uzupełnianie ubytków drewna. Rodzaje zniszczeń i ich przyczyny. Zasady klejenia elementów drewnianych, uwarunkowania wynikające z budowy i właściwości drewna. Rodzaje klejów stosowanych w przeszłości i obecnie. Techniczne zasady aplikacji kleju, zasady bezpieczeństwa dla polichromii. Stosowanie dodatkowych elementów łączących. Uzupełnienia ubytków drewna  kitamim  – zasady wyboru materiału. Rozdaje kitów do drewna stosowane w przeszłości i obecnie – wady i zalety.

Konserwacja strukturalna drewna – odkształcenia podłoża. Zależność pomiędzy wilgotnością i temperaturą a zmianami objętości kształtu drewna, anizotropia drewna. Metody stosowane w przeszłości i obecnie zapobiegające odkształceniom podłoży. Optymalne warunki temperaturowo wilgotnościowe dla polichromowanych obiektów na drewnie, warunki muzealne, wnętrza kościelne, komory klimatyczne, ogólne zasady prewencji.

Konserwacja warstw zapraw.  Rodzaje zapraw w obiektach o podłożach drewnianych. Rodzaje warstw interwencyjnych i ich funkcja. Wpływ  warunków wilgotnościowo temperaturowych, gatunków drewna, jego odkształceń oraz innych wad  na warstwy zapraw i polichromii. mechanika przenoszenia ruchów podłoża na warstwy zaprawy; rodzaje spękań zaprawy, utrata adhezji i kohezji, rodzaje odspojeń uwarunkowania technologiczne, wpływ nieodpowiednich warunków przechowywania obiektu. Konsolidacja i wzmocnienie warstw zaprawy – ogólne zasady postępowania, praktyczne metody przeprowadzenia konsolidacji, rodzaje konsolidantów, metody  aplikacji. Uzupełnienia ubytków warstw zaprawy – zasady odpowiednie przygotowanie powierzchni drewna dla zapewnienia dobrej adhezji, rodzaje stosowanych kitów.

Zniszczenia i konserwacja warstw malarskich i warstw werniksów w obiektach o podłożach drewnianych. Rodzaje zniszczeń – odspojenia,  osłabienie spoiwa, utrata kohezji farby, przebarwienia, przypalenia, zależności pomiędzy rodzajami zniszczeń a techniką malarską, błędy technologiczne. Wpływ  jakości i ruchów podłoża na zachowanie warstw polichromii. Metody i środki wzmacniania warstw malarskich – konsolidacja, impregnacja, regeneracja spoiw.

Oczyszczanie warstw malarskich i usuwanie przemalowań. Rodzaje wtórnych nawarstwień. Czynniki warunkujące decyzje o pozostawieniu bądź usunięciu przemalowań i retuszy – techniczne, estetyczne, historyczne. Zasady właściwego postępowania przy zabiegach oczyszczania warstwy malarskiej oraz usuwania przemalowań. Dobór właściwych środków chemicznych, usuwanie wtórnych warstw metodami mechanicznymi, oczyszczanie za pomocą lasera, łączenie różnych metod. Niebezpieczeństwa dla obiektu wynikające z błędnego błędnego doboru środków i metod. Oczyszczanie powierzchni jako zagadnienie restauratorskie.

 

Wybrane wiadomości dotyczące kontekstu historycznego i technologicznego dzieł na podłożach drewnianych w starożytności, średniowieczu i czasach nowożytnych, podstawowych informacji o specyfice ikonografii malarstwa ikonowego.

Forma i sposób zaliczenia przedmiotu (metody i kryteria oceny)

zaliczenie bez oceny 

Wymagania końcowe

Frekwencja i aktywny udział w wykładach i konwersatoriach. 

Literatura obowiązkowa wykorzystywana podczas zajęć -brak-
Literatura uzupełniająca rekomendowana do samodzielnej pracy studenta

The Structural Conservation of Panel Paintings, ed. K. Dardes A. Rothe, Getty Conservation Institute 1998
Painted Wood: History and Conservation, ed. V. Dorge F. Carey Howlett, Getty Conservation Institute 1998
P. Kozakiewicz., M. Matejak, Klimat a drewno zabytkowe, Wydawnictwo SGGW 2002
M. Lempart-Geratowska, Rozwarstwianie malowideł sztalugowych na podłożu drewnianym, Studia i Materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, T. XI, 2002
W. Kurpik, Konserwacja drewna zabytkowego w Polsce. Historia i stan badań. „Ochrona Zabytków”, Warszawa, 2004

Al. Strzelczyk, B., J. Karbowska-Berent, Drobnoustroje i owady niszczące zabytki i ich zwalczanie, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2004

M. Lempart- Geratowska, Transfer malowidel sztalugowych, część 2, Katalog obiektów, Studia i materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, XX, Kraków 2010
B. Rouba, T. Łękawa-Wysłouch., Problematyka konserwacji i restauracji obrazów na podłożach metalowych-doświadczenia Zakładu Konserwacji Malarstwa i Rzeźby Polichromowanej, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, Acta Universitatis Nicolai Copernici, t. XXXIV, Toruń 2005

J. Ważny, W. Kurpik, Konserwacja drewna zabytkowego w Polsce, Nauka, 1/2005,

J. Taubert, Polychrome Sculpture – Meaning, Form, Conservation, Los Angeles 2015.

W. D. Wixom, Late Medieval Sculpture in the Metropolitan 1400 to 1530 [w:] The Metropolitan Museum of Art Bulletin Spring 2007.

Łękawa-Wysłouch, T., Badania materiałów stosowanych do uzupełniania ubytków zapraw w malowidłach na płótnie, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XXXVIII, Toruń 2010
Krzemień L., Łukomski M., Bratasz Ł., Kozłowski R. & Mecklenburg M.F., Mechanism of craquelure pattern formation on panel paintings, Studies in Conservation 61 (6) (2016), 324-330
Genty-Vincent, A., Eveno, M., Nowik, W., Bastian, G., Ravaud, E., Cabillic, I. Uziel, J., Lubin-Germain, N., Menu, M., Blanching of paint and varnish layers in easel paintings: contribution to the understanding of the alteration, Applied Physics A (2015) 121: 779–788

Stamm A., Wood Deterioration and its Prevention, w: Studies in Conservation, 2014

Al. B. Strzelczyk, J. Karbowska-Berent, Drobnoustroje i owady niszczące zabytki i ich zwalczanie, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2004
Wang Y., Schniewind A.P., Consolidation of Deteriorated Wood with Soluble Resins, w: Journal Of The American Institute For Conservation, 2013
The Structural Conservation of Panel Paintings, Proceedings of a Symposium at the J. Paul Getty Museum, April 1995
Schniewind P., Eastman P., Consolidant Distribution in Deteriorated Wood Treated With Soluble Resins, w: Journal Of The American Institute For Conservation, 2013

Angelova L., Ormsby B., Townsend J., Wolbers W., Gels in Conservation of Art, Archetype Publications 2017.
M.F. Mecklenburg, A.E. Charola, R.J. Koestler (red.), New insights into the Cleaning of Paintings, Proceedings from the Cleaning 2010 International Conference, Universidad Politecnica de Valenciaand Museum Conservation Institute, Smithsonian Institution Scholarly Press 2010.

 

 

Przedmiotowe efekty uczenia się
WiedzaUmiejętnościKompetencje

Absolwent zna i rozumie:

KW_04 złożoną budowę jednostkowego dzieła sztuki w kontekście struktury materialnej, formy artystycznej, przekazu ideowego, funkcji, uwarunkowań historycznych.
K-W05 przyczyny i rodzaje zniszczeń powstających w materii dzieł sztuki, zasady postawienia prawidłowej diagnozy stanu zachowania oraz opracowania projektu konserwacji
i restauracji, zasady i rodzaje dokumentowania dzieła przed, w trakcie i po konserwacji.
KW_06 zasady doboru właściwych środków i metod konserwatorskich, zasady ich wykorzystania w danej sytuacji z uwzględnieniem możliwych zagrożeń dla konserwowanego dzieła.
KW_07 zagadnienia dotyczące restauracji w tym możliwych rozwiązań estetycznych
i aranżacyjnych konserwowanego dzieła w zależności od zakresu zachowania warstw oryginalnych, jego funkcji i przeznaczenia.
KW_08 zasady bezpiecznego eksponowania, przechowywania, transportowania dzieł sztuki
i zabytków oraz zasady prewencji konserwatorskiej.

Absolwent jest gotów do:

KK_03 wypowiadania się w formie słownej i pisemnej na tematy związane ze sztuką, wystąpień publicznych, dyskusji, przygotowania prezentacji z zakresu ochrony i konserwacji dzieł sztuki.

Metody weryfikacji przedmiotowych efektów uczenia się
WiedzaUmiejętnościKompetencje

KW_04; K-W05; KW_06; KW_07; KW_08: na podstawie rozmowy ze studentem/ką przy konserwowanym obiekcie na temat złożonej. budowy konserwowanego obiektu, jego kontekstu historycznego, weryfikacji wykonanej dokumentacji konserwowego obiektu

KK_03: na na podstawie rozmowy ze studentem/ką przy konserwowanym obiekcie, umiejętności ustnego wyjaśnienia przez studenta/kę specyfiki konserwowanego obiektu, na podstawie przygotowanej dokumentacji konserwatorskiej

Informacja: tygodniowa liczba godzin ćwiczeń lub wykładów, liczba punktów ECTS przynależna przedmiotowi oraz informacje o formie i zaliczeniu przedmiotu zawarte są w programie studiów.


Lista studiów

studia status czas[h] ECTS forma zaliczenie
Konserwacja i Restauracja Dzieł Sztuki / konserwacja i restauracja malarstwa i rzeźby polichromowanej s.7 o 30 3 w. 30h
w. [zal.]


Semestr 2024/25-Z (Z-zimowy,L-letni)
Kod kursu: #38.26498