wykład, konwersatorium, relacja uczeń - mistrz; forma zajęć hybrydowa

zaliczony III rok studiów magisterskich

Treści wykładów i konwersatoriów.

Ogólne wprowadzenie w problematykę dzieł na podłożach drewnianych oraz ich konserwację.

Konserwacja strukturalna podłoży- wzmacnianie wewnętrznej struktury drewna. Rodzaje zniszczeń biologicznych, chemicznych i mechanicznych oraz przyczyny ich powstawania w obiektach drewnianych. Diagnoza stanu zachowania, możliwości wzmocnienia struktury drewna poprzez impregnację. Rodzaje impregnatów stosowanych w przeszłości i obecnie. Techniczne sposoby aplikacji impregnatu, skuteczność penetracji, zagrożenia dla polichromii.

Konserwacja strukturalna podłoży – wzmacnianie osłabionej konstrukcji. uzupełnianie ubytków drewna. Rodzaje zniszczeń i ich przyczyny. Zasady klejenia elementów drewnianych, uwarunkowania wynikające z budowy i właściwości drewna. Rodzaje klejów stosowanych w przeszłości i obecnie. Techniczne zasady aplikacji kleju, zasady bezpieczeństwa dla polichromii. Stosowanie dodatkowych elementów łączących. Uzupełnienia ubytków drewna  kitamim  – zasady wyboru materiału. Rozdaje kitów do drewna stosowane w przeszłości i obecnie – wady i zalety.

Konserwacja strukturalna drewna – odkształcenia podłoża. Zależność pomiędzy wilgotnością i temperaturą a zmianami objętości kształtu drewna, anizotropia drewna. Metody stosowane w przeszłości i obecnie zapobiegające odkształceniom podłoży. Optymalne warunki temperaturowo wilgotnościowe dla polichromowanych obiektów na drewnie, warunki muzealne, wnętrza kościelne, komory klimatyczne, ogólne zasady prewencji.

Konserwacja warstw zapraw.  Rodzaje zapraw w obiektach o podłożach drewnianych. Rodzaje warstw interwencyjnych i ich funkcja. Wpływ  warunków wilgotnościowo temperaturowych, gatunków drewna, jego odkształceń oraz innych wad  na warstwy zapraw i polichromii. mechanika przenoszenia ruchów podłoża na warstwy zaprawy; rodzaje spękań zaprawy, utrata adhezji i kohezji, rodzaje odspojeń uwarunkowania technologiczne, wpływ nieodpowiednich warunków przechowywania obiektu. Konsolidacja i wzmocnienie warstw zaprawy – ogólne zasady postępowania, praktyczne metody przeprowadzenia konsolidacji, rodzaje konsolidantów, metody  aplikacji. Uzupełnienia ubytków warstw zaprawy – zasady odpowiednie przygotowanie powierzchni drewna dla zapewnienia dobrej adhezji, rodzaje stosowanych kitów.

Zniszczenia i konserwacja warstw malarskich i warstw werniksów w obiektach o podłożach drewnianych. Rodzaje zniszczeń – odspojenia,  osłabienie spoiwa, utrata kohezji farby, przebarwienia, przypalenia, zależności pomiędzy rodzajami zniszczeń a techniką malarską, błędy technologiczne. Wpływ  jakości i ruchów podłoża na zachowanie warstw polichromii. Metody i środki wzmacniania warstw malarskich – konsolidacja, impregnacja, regeneracja spoiw.

Oczyszczanie warstw malarskich i usuwanie przemalowań. Rodzaje wtórnych nawarstwień. Czynniki warunkujące decyzje o pozostawieniu bądź usunięciu przemalowań i retuszy – techniczne, estetyczne, historyczne. Zasady właściwego postępowania przy zabiegach oczyszczania warstwy malarskiej oraz usuwania przemalowań. Dobór właściwych środków chemicznych, usuwanie wtórnych warstw metodami mechanicznymi, oczyszczanie za pomocą lasera, łączenie różnych metod. Niebezpieczeństwa dla obiektu wynikające z błędnego błędnego doboru środków i metod. Oczyszczanie powierzchni jako zagadnienie restauratorskie.

Wybrane wiadomości dotyczące kontekstu historycznego i technologicznego dzieł na podłożach drewnianych w starożytności, średniowieczu i czasach nowożytnych, podstawowych informacji o specyfice ikonografii malarstwa ikonowego.

zaliczenie bez oceny 

Frekwencja i aktywny udział w wykładach i konwersatoriach. 

The Structural Conservation of Panel Paintings, ed. K. Dardes A. Rothe, Getty Conservation Institute 1998
Painted Wood: History and Conservation, ed. V. Dorge F. Carey Howlett, Getty Conservation Institute 1998
P. Kozakiewicz., M. Matejak, Klimat a drewno zabytkowe, Wydawnictwo SGGW 2002
M. Lempart-Geratowska, Rozwarstwianie malowideł sztalugowych na podłożu drewnianym, Studia i Materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, T. XI, 2002
W. Kurpik, Konserwacja drewna zabytkowego w Polsce. Historia i stan badań. „Ochrona Zabytków”, Warszawa, 2004

Al. Strzelczyk, B., J. Karbowska-Berent, Drobnoustroje i owady niszczące zabytki i ich zwalczanie, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2004

M. Lempart- Geratowska, Transfer malowidel sztalugowych, część 2, Katalog obiektów, Studia i materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, XX, Kraków 2010
B. Rouba, T. Łękawa-Wysłouch., Problematyka konserwacji i restauracji obrazów na podłożach metalowych-doświadczenia Zakładu Konserwacji Malarstwa i Rzeźby Polichromowanej, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, Acta Universitatis Nicolai Copernici, t. XXXIV, Toruń 2005

J. Ważny, W. Kurpik, Konserwacja drewna zabytkowego w Polsce, Nauka, 1/2005,

J. Taubert, Polychrome Sculpture – Meaning, Form, Conservation, Los Angeles 2015.

W. D. Wixom, Late Medieval Sculpture in the Metropolitan 1400 to 1530 [w:] The Metropolitan Museum of Art Bulletin Spring 2007.

Łękawa-Wysłouch, T., Badania materiałów stosowanych do uzupełniania ubytków zapraw w malowidłach na płótnie, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XXXVIII, Toruń 2010
Krzemień L., Łukomski M., Bratasz Ł., Kozłowski R. & Mecklenburg M.F., Mechanism of craquelure pattern formation on panel paintings, Studies in Conservation 61 (6) (2016), 324-330
Genty-Vincent, A., Eveno, M., Nowik, W., Bastian, G., Ravaud, E., Cabillic, I. Uziel, J., Lubin-Germain, N., Menu, M., Blanching of paint and varnish layers in easel paintings: contribution to the understanding of the alteration, Applied Physics A (2015) 121: 779–788

Stamm A., Wood Deterioration and its Prevention, w: Studies in Conservation, 2014

Al. B. Strzelczyk, J. Karbowska-Berent, Drobnoustroje i owady niszczące zabytki i ich zwalczanie, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2004
Wang Y., Schniewind A.P., Consolidation of Deteriorated Wood with Soluble Resins, w: Journal Of The American Institute For Conservation, 2013
The Structural Conservation of Panel Paintings, Proceedings of a Symposium at the J. Paul Getty Museum, April 1995
Schniewind P., Eastman P., Consolidant Distribution in Deteriorated Wood Treated With Soluble Resins, w: Journal Of The American Institute For Conservation, 2013

Angelova L., Ormsby B., Townsend J., Wolbers W., Gels in Conservation of Art, Archetype Publications 2017.
M.F. Mecklenburg, A.E. Charola, R.J. Koestler (red.), New insights into the Cleaning of Paintings, Proceedings from the Cleaning 2010 International Conference, Universidad Politecnica de Valenciaand Museum Conservation Institute, Smithsonian Institution Scholarly Press 2010.