Przedmiot realizowany jest w formie zajęć warsztatowych ukierunkowanych na praktyczne opanowanie technik graficznych oraz rozwijanie indywidualnej wypowiedzi artystycznej. Kurs łączy działania manualne, eksperymenty z drukiem oraz elementy pracy cyfrowej i koncepcyjnej.

W ramach zajęć wykorzystywane są następujące metody dydaktyczne:

Zajęcia warsztatowe – praca w pracowni graficznej pod opieką osoby prowadzącej; etapowe prowadzenie uczestniczek i uczestników przez proces twórczy i techniczny

Realizacja projektu indywidualnego – zadania główne (litografia i risografia) opracowywane samodzielnie przez osoby studenckie na bazie wytycznych tematycznych

Wykład wprowadzający – omówienie technik litografii i risografii oraz uzupełniające informacje dotyczące technik druku płaskiego, ich historii i współczesnego zastosowania

Warsztaty wprowadzające w zagadnienie matrycy koloru – analiza i praktyczne ćwiczenia z separacją barwną oraz budowaniem obrazu z wielu warstw graficznych (rastrowanie, grenowanie, aple)

Konsultacje indywidualne – bieżące omawianie postępów, rozwiązywanie problemów technicznych i merytorycznych

Dialog dydaktyczny – wspólne omawianie efektów pracy, rozmowa na temat decyzji projektowych, analiza porównawcza

E-learning – zajęcia wspierane materiałami dostępnymi online, z wykorzystaniem platformy Google Classroom, służącej do udostępniania plików, przykładów oraz prowadzenia zdalnych konsultacji

zdany egzamin wstępny, znajomość podstaw grafiki warsztatowej oraz rysunku, umiejętność obsługi programów graficznych w stopniu umożliwiającym realizację zadań

Celem przedmiotu jest rozwijanie umiejętności praktycznych oraz świadomości artystycznej osób studenckich w zakresie technik druku płaskiego, ze szczególnym uwzględnieniem litografii i risografii. Kurs ma na celu:

Opanowanie podstawowych i zaawansowanych technik litograficznych oraz risograficznych, zarówno w aspekcie manualnym, jak i cyfrowym

Rozwijanie zdolności twórczego myślenia i indywidualnej ekspresji poprzez realizację własnych projektów graficznych

Poznanie specyfiki matrycy barwnej zbudowanej z wielu warstw oraz umiejętność jej praktycznego zastosowania w druku risograficznym

Kształtowanie umiejętności przygotowania projektu do druku, w tym separacji kolorów i pracy z narzędziami cyfrowymi wspierającymi proces drukarski

Rozwijanie umiejętności krytycznej analizy własnej pracy

Lista zadań i warsztatów

1. Zadanie z litografii
Temat: Pejzaż
Technika wykonania: kredka litograficzna, grafika czarno-biała
Format: A4+ do maksymalnie A3 (w zależności od dostępnego kamienia)

2. Zadanie z risografii
Temat: Limeryk – narracja obrazem
Technika wykonania: Rysunek linearny odręczny, skanowany, przetwarzany komputerowo na dwie matryce kolorystyczne (aple koloru rastrowane lub grenowane)

Format: A3 podzielone na pół, układ pionowy (lewa/prawa strona)
Kolory: 2 kolory przydzielane losowo
Limeryk: Przydzielany losowo
Dodatkowo: Na rewersie znajduje się obraz wiodący, który podsumowuje i uzupełnia narrację limeryku – może zawierać komentarz odautorski, dodatkową interpretację lub artystyczną manipulację obrazem, np. kolaż. Całość drukowana jest dwustronnie. Format całości A3.

Obowiązkowe warsztaty:

Warsztaty litograficzne – temat: Maska
Warsztaty wprowadzające do podstaw pracy z kamieniem litograficznym oraz techniki rysunku pozytywowego w połączeniu z negatywowym. Uczestniczki i uczestnicy poznają zasady przygotowania matrycy, techniki nanoszenia rysunku oraz specyfikę druku litograficznego.
Technika: przedruk octowy plus rysunek pozytywowy na kamieniu
Efekt: 2 odbitki

Warsztaty litograficzne – „litografia" na folii aluminiowej
Technika: rysunek linearny
Temat: Zwierzę (losowanie litery i przypisanego do niej zwierzęcia)
Format: A5
Efekt: 2 odbitki

Warsztaty risograficzne
Warsztaty wprowadzające do zagadnienia matrycy cyfrowej oraz zastosowania linii i plamy w technice risografii. Uczestniczki i uczestnicy uczą się przygotowania rysunku do druku dwuwarstwowego oraz pracy z matrycą koloru.
Temat: Praca na bazie rysunku linearnego z litografii na folii aluminiowej („Zwierzę”)
Technika: zamiana rysunku na matrycę risograficzną
Format: A5 x 2 (lewa strona: litera jako plama, prawa strona: rysunek linearny plus greny i rastry)

OPIS SZCZEGÓŁOWY ZADAŃ:

Zadanie litograficzne: Pejzaż
Celem zadania jest stworzenie autorskiej interpretacji pejzażu z wykorzystaniem klasycznej techniki litografii na kamieniu.

Pejzaż może być rozumiany szeroko – jako obraz natury, przestrzeni miejskiej, krajobrazu wewnętrznego. Istotą pracy nie jest dosłowność, lecz umiejętność świadomego budowania nastroju i przestrzeni za pomocą środków graficznych.

Kluczowe będzie modelowanie światłem i kontrastem, z wykorzystaniem:

faktury grenu kamienia,

zróżnicowanej tłustości kredek litograficznych,

kierunku i gęstości kreski,

niuansów tonalnych możliwych do uzyskania tylko na kamieniu litograficznym.


Zadanie risograficzne: Limeryk – narracja obrazem

Zadanie polega na stworzeniu autorskiej interpretacji przydzielonego limeryku w formie obrazu graficznego przygotowanego do druku risograficznego w dwóch kolorach.

Główna kompozycja ma układ pionowy, dzielony na lewą i prawą stronę (A3 podzielone na pół). Struktura ta służy do opowiedzenia narracji wizualnej – może to być układ czasowy (przed/po), emocjonalny (kontrast znaczeń), logiczny (problem/puenta), formalny lub abstrakcyjny.

Podstawą pracy jest rysunek linearny – wykonany odręcznie, zeskanowany i przygotowany cyfrowo jako jedna z warstw druku.

Druga warstwa to plama koloru, która:
może być pełna, ale nie powinna przekraczać 80% nasycenia w apli – zaleca się stosowanie rasteryzacji lub grenu,
może przyjmować rozpięcie tonalne (gradient, modulacja nasycenia),
może pełnić funkcję tła, kontrapunktu, zakłócenia, gestu – nie ilustruje, lecz buduje klimat lub rytm.

Nie chodzi o dosłowne ilustrowanie tekstu, ale o swobodną interpretację: można operować metaforą, absurdem, wyolbrzymieniem, fragmentaryzacją, humorem lub kontrastem między formą a treścią.

Struktura techniczna pracy
Układ kompozycyjny:

Awers (strona główna, drukowana dwukolorowo, pionowo dzielona na pół):

Lewa strona: wprowadzenie do narracji – kontekst, sytuacja, tło wydarzeń,

Prawa strona: rozwinięcie, kulminacja lub puenta limeryku.

Rewers (strona tylna, jednostronny druk):
Obraz wiodący / kompozycja podsumowująca – może być kolażem, reinterpretacją, przetworzeniem motywów z awersu.

Funkcja: autorski komentarz do tekstu, dodatkowe znaczenia lub wizualne uzupełnienie limeryku. Stylistycznie spójny z awersem.

Cele zadania

Zrozumienie zasad budowania matryc cyfrowych w risografii,

Umiejętność separacji koloru na warstwy i ich wzajemnej interakcji (nakładanie, przezroczystość, kontrast),

Eksperymentowanie z rasteryzacją, grenem i skalą szarości w celu uzyskania zróżnicowanego nasycenia i głębi,

Rozwijanie umiejętności budowania narracji obrazem (bez ilustracyjnej dosłowności),

Świadome projektowanie w ograniczonej palecie barw oraz przygotowanie kompozycji do druku dwustronnego.

Zaliczenie z oceną na podstawie realizacji zadań praktycznych, udziału w warsztatach oraz frekwencji.

Metody oceny:

Ocena prac projektowych:

Zadanie 1: Litografia – temat „Pejzaż”

Zadanie 2: Risografia – temat „Limeryk – narracja obrazem”

Ocena udziału i efektów pracy podczas warsztatów:

Warsztaty litograficzne: „Maska”

Litografia kuchenna: „Zwierzę”

Warsztaty risograficzne oparte na rysunku z litografii na folii aluminiowej

Ocena frekwencji i aktywności:

Dozwolone maksymalnie 3 nieusprawiedliwione nieobecności

Obecność na wszystkich warsztatach obowiązkowa

(skala ocen umieszczona w Regulaminie studiów)

Wymagania techniczne i warsztatowe na zaliczenie zadania Pejzaż

Praca powinna wykorzystywać pełen potencjał litografii realizowanej w technice kredki – zarówno w zakresie rysunku, jak i faktury.

Dozwolone (i zalecane) jest stosowanie różnych typów kredek litograficznych: twardych, miękkich – umożliwiających budowanie złożonego, wielowarstwowego obrazu.

Eksperymentowanie z widocznością grenu – ziarnistość kamienia może być istotnym elementem kompozycji, ale powinna być kontrolowana.

Obraz powinien zawierać elementy przestrzeni i głębi – osiągnięte przez zróżnicowanie kreski, rytmu, kontrastu, światła.

Wymagania techniczne na zaliczenie zadania Limeryk

Wszystkie poniższe elementy należy przygotować osobno dla awersu i rewersu pracy, co oznacza łącznie cztery pliki PDF (produkcyjne) oraz cztery pliki TIFF (źródłowe) – po dwa dla każdej strony projektu (dwa kolory × dwie strony).

1. Pliki źródłowe:

Dwa osobne pliki TIFF 300 DPI, każdy przygotowany w skali szarości, odpowiadający jednej warstwie kolorystycznej.

Pliki te należy przygotować osobno dla awersu i rewersu, co daje łącznie cztery pliki TIFF.

Stanowią podstawę do wygenerowania wersji produkcyjnych.

2. Pliki produkcyjne do druku:

Dwa oddzielne pliki PDF dla każdej strony (awers i rewers), przygotowane zgodnie z wymogami risografii:

Format: A3,

Rozdzielczość: 300 DPI,

Skala szarości – każdy plik odpowiada jednej matrycy kolorystycznej.

Łącznie cztery pliki PDF (dwa dla awersu i dwa dla rewersu).

3. Symulacja kolorystyczna:

Obowiązkowa wizualizacja efektu końcowego w formie dwóch plików JPEG RGB – po jednym dla awersu i rewersu.

Pliki powinny pokazywać nakładanie się kolorów, przezroczystość oraz potencjalne przesunięcia i interakcje warstw.

Symulacje będą użyte do weryfikacji poprawności projektu przed drukiem.

4. Sposób dostarczenia:

Wszystkie pliki (TIFF, PDF, JPEG) należy umieścić w odpowiednim folderze na Google Drive.

Folder oraz termin oddania plików zostaną wskazane przez osobę prowadzącą.

Aby zaliczyć przedmiot, uczestniczki i uczestnicy powinni wykazać się:

Zrozumieniem procesu litograficznego, w tym znajomością elementów tworzenia matrycy na kamieniu oraz budowania rysunku negatywowego i pozytywowego,

Zrozumieniem procesu risograficznego, obejmującym przejście od matrycy analogowej do cyfrowej oraz budowanie matrycy za pomocą warstw kolorystycznych,

Umiejętnością wyboru i wykorzystania różnych technik i narzędzi, takich jak kredka litograficzna oraz rysunek z zastosowaniem gumy arabskiej,

Umiejętnością modyfikowania procesów litograficznego i risograficznego na etapie poszukiwania własnych rozwiązań twórczych,

Umiejętnością przełożenia własnych pomysłów i inspiracji na język litografii i risografii, skutecznie wykorzystując techniki graficzne do realizacji indywidualnego projektu.

Maksymalnie 3 nieobecności są dopuszczalne; przekroczenie limitu skutkuje nieklasyfikacją z przedmiotu.

1. 
   http://www.nastazjaciupa.art/wp-content/uploads/2020/11/LITOGRAFIA.instrukcja_PL_PDFformat.pdf
   Nastazja Ciupa, Litografia. Instrukcja – podręcznik w formie online, udostępniany studentom w formie linku i pliku

Zajęcia mają charakter praktyczny, najważniejsze jest: kształtowanie umiejętności przekładania własnych doświadczeń na język wizualny i umiejętność wyboru narzędzi, elementów warsztatu graficznego najlepiej oddających założenia twórcze.

1. Grafika Artystyczna Podręcznik Warsztatowy, Wydział Grafiki, Akademia Sztuk Pięknych w Poznaniu, 2007
2. Beth Grabowski, Bill Fick, GRAFIKA techniki i materiały Przewodnik, Wydawnictwo Universitas, Kraków 2011.
3. Magdalena Piotrowska, Władysław Winiecki — Wielki Wodewil, Warszawa 2010
4. Irena Tessaro-Kosimowa. Historia Litografii Warszawskiej, Warszawa 1973.
5. Anna Grochala, Pochwała litografii, ASP Warszawa 2003
6. Garo Z. Antreasian, Clinton Adams, The Tamarind Book of Lithography: Art and Techniques, 1970.
7. Marjorie Devon, Tamarind Techniques for Fine Art Lithography, 2008.
8. Paweł Frąckiewicz, Pamięć przyszłości / The Memory of the Future, 2012.
9. Wrocławska Szkoła Grafiki / English for printmaking, autor zbiorowy, ASP Wrocław