wykład

Ogólna wiedza humanistyczna wynikająca z kształcenia w szkole oraz efekty kształcenia na I i II roku studiów

Znajomość najważniejszych dzieł, artystów, kierunków, zjawisk dotyczących grafiki i form druku od XV do XX w.

Znajomość zmieniających się funkcji obrazu drukowanego od XV do XX w.

Znajomość zmieniających się form dystrybucji i pozyskiwania, w tym kolekcjonowania, obrazu drukowanego od XV do XX w.

1. Semestr zimowy
praca semestralna – na temat „Grafika dawna a grafika dziś. Inspiracje. Pomysły. Odrzucenia”

Zaliczenia na podstawie oddania pracy do 10. Stycznia.

2. Semestr letni
Egzamin ustny obejmujący egzamin wizualny (rozpoznanie dzieł na podstawie reprodukcji) oraz pytania dotyczące historii obrazu drukowanego i zjawisk z nim związanych.

Ocena łączona dwóch elementów:
a) ocena z pracy semestralnej (max. 2 x konsultacje) – 30% oceny
b) egzamin ustny – 70% oceny

1. Wykład wstępny: o grafice dawnej. Terminologia, zjawiska, zagadnienia, problematyka (oryginał, współpraca warsztatowa, odbitka, płyt, itp.). O fotografii – podobieństwa grafiki warsztatowej i wczesnej fotografii.
2. Rewolucja wizualna XV wieku: wynalezienie drzeworytu. odbiorcy, ikonografia, technika. Związki z innymi mediami. Zagadnienie koloru.
3. Inna technika czy inne medium? Techniki metalowe w krajach niemieckich XV wieku. Odbiorcy, ikonografia i technika.
4. Grafika włoska XV wieku. Związki z malarstwem. Baccio Baldini. Maso da Finiguerra. Pollaiuolo. Mantegna i jego krąg.
5. Albrecht Durer. Apelles renesansu niemieckiego. Lata praktykowania – zbieranie doświadczeń. Założenie warsztatu. Podróż do Italii i odkrycie kultury humanizmu włoskiego. Durer przedsiębiorca. Technika, jakość, nakład, odbiorcy. Duga podróż włoska i kwestia praw autorskich. Ryciny mistrzowskie i teksty teoretyczne
6. Szkoła niemiecka XVI w. Wpływ Durera. Cesarz Maksymilian i jego zamówienia graficzne (Durer, Burgkmair, itp.). Szkoła naddunajska i „wynalezienie” pejzażu. Lucas Cranach - grafika dworska i protestacnka. Ryciny drukowane kolorem.
7. Szkoła flamandzka i niderlandzka XVI w. Lucas van Leyden, Pieter Brueghel i wielcy wydawcy. Ryciny, książka i kartografia. Wymiana międzynarodowa – globalne ambicje wydawców niderlandzkich. Manieryzm niderlandzki (Heemskerck, Goltzius)
8. szkoła włoska XVI w. Złożone relacje wobec malarstwa: inspiracje, zależność, autonomia. Grafika jako wyraz disegno. Rafael i Marcantonio. Caraglio. Grafika wokół Tycjana. Malarze i akwaforta.
9. XVI i XVII wiek we Francji. Od Franciszka I do Ludwika XIV. Szkoła z Fontainebleau. Krąg lotaryński. Rytownicy codzienności. Emancypacja grafiki we Francji Ludwika XIII. Propagandowy charaktery grafiki czasów Ludwika XIV.
10. Złoty wiek grafiki holenderskiej - rytownicy XVII w. Eksplozja obrazów. Specjalizacja rytowników. Typowość i eksperyment. Rynek „grafiki artystycznej”
11. Rembrandt – łamanie konwencji. Skromne początki. Tronies i portrety. Wobec Rubensa. Grafika stanowa. Eksperymenty warsztatowe. Nowy wymiar ikonografii.
12. XVII i XVIII wiek we Włoszech. Grafika peintres-graveurs. Castiglione i eksperyment graficzny. Grafika wenecka XVIII w. – weduta i capriccio. Piranesi i grafika rzymska 2. poł. XVIII w. Grafika a kartografia.
13. XVIII w. we Francji. Grafika reprodukcyjna. Mariette i rola grafiki w rozwoju historii sztuki. Nowe techniki graficzne. Grafika ilustracyjna
14. XVIII w. we Francji. Grafika i amatorzy. Akwaforta we Francji. Wzorniki graficzne i ich oddziaływanie kulturowe.
15. Francisco Goya między oświeceniowym naprawianiem świata a romantyczną wolnością artysty. Nowe idee i nowe formy wyrazu graficznego. Cykle graficzne Goyi.
16. Grafika w Polsce na przełomie XVIII i XIX w. Norblin, Płoński, Orłowski. Grafika artystów bez kraju – Kielisiński, Piwarski, Oleszczyński, Piliński.
17. Nowe techniki XIX wieku. Litografia. Dwie twarze grafiki reprodukcyjnej. Drzeworyt sztorcowy - nowy wyraz masowości medialnej. Artystyczne grafika reprodukcyjna.
18. Grafika japońska ukiyo-e. Podstawowe zagadnienia. Kwestie techniczne i krąg odbiorców. Nieeuropejskie kanony ukazania świata. Główni artyści i ich dzieła.
19. Odrodzenie grafiki autorskiej we Francji. Kolejne odkrycie Rembrandta. Szkoła barbizońska i pejzaż w akwaforcie. Corot i cliche-verre. Wokół impresjonistów. Sztuka wysoka dla nowych odbiorców.
20. Grafika w Niemczech i Wielkiej Brytanii XIX wieku. Odrodzenie grafiki autorskiej w Niemczech. Klinger. Whistler i Haden. Beardsley.
21. Wynalezienie fotografii i techniki fotograficzne XIX wieku. Dagerotyp i talbotyp. Kulturowe funkcje fotografii. Konstanty Brandel.
22. Plakat we Francji XIX w. Początki plakatu w Polsce. Od afisza reklamowego do dzieła sztuki ulicy. Grafika kolorwa końca XIX w. Gauguin i Munch.
23. Norwid. Polska grafika artystyczna przełomu XIX i XX w. Jasiński. Pankiewicz. Rubczak. Japonizm w grafice polskiej.
24. Grafika w Europie 20-lecia. Ekspresjonizm. Abstrakcja. Figuracja. Odrodzenie miedziorytu.
25. Grafika w Polsce 20-lecia. Bunt. Rytm. Ryt.
26. Grafika na świecie po II Wojnie Światowej. Grafika jako pole eksperymentu. Eksperyment techniczny i tanie dzieło sztuki.
27. Grafika w Polsce po 1945. Monotypie w służbie nowoczesności. Drzeworyty. Dominik. Gielniak. Panek. Berdyszak. Polska szkoła plakatu.
28. Wizyta w Gabinecie Rycin BUW (termin do ustalenia)
29. Wizyta w Gabinecie Fotografii MNW (termin do ustalenia)
30. Zajęcia powtórkowe/kolokwium

Uwaga: zaprezentowane tematy mogą nie pokrywać się czasowo z pojedynczymi wykładami. Niektóre wskazane tematy będą omawiane ponad czas jednego wykładu, inne krócej

Szymon Bojko, Polska sztuka plakatu. Początki i rozwój do 1939 r., Warszawa 1971
Maciej Bóbr, Mistrzowie grafiki europejskiej od XV do XVIII wieku, KAW, Warszawa 2000
Irena Jakimowicz, Pięć wieków grafiki polskiej, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1997
Barbara Chojnacka (red.), Wielość w jedności. Drzeworyt polski po 1900 roku, Bydgoszcz 2009
Barbara Chojnacka (red.), Wielość w jedności. Techniki wklęsłodruku w Polsce po 1900 roku, Bydgoszcz 2012
K. Dydo, Mistrzowie polskiej sztuki plakatu, Bielsko-Biała 1995

Linda C. Hults, The Print in the Western World. An Introduction History, The University of Wisconsin Press, Madison 1996
Andrzej Jurkiewicz, Podręcznik metod grafiki artystycznej, Warszawa 1975
Walter Koschatzky, Die Kunst der Graphik. Technik, Geschichte, Meisterwerke, Residenz Verlag, Augsburg 1972 i nast. wyd.
Michel Melot, A. Griffiths, R. S. Field, L’estampe, Genève 1981
Lorenza Salamon, Saper vedere la stampa d'arte, Milano 2010 (wyd. franc. Comment regarder la gravure, Paris 2011)
Antony Griffiths, The Print Before Photography. An Introduction to European Printmaking 1550-1820, London 2016
R. Benson, The Printed Picture, New York 2010
Jordi Catafal, Clara Oliva, Techniki graficzne, wyd. Arkady, tłum. Marta Boberska, konsultacja i uzupełnienia tekstu J. Talbierska, Arkady, Warszawa 2004
Krzysztof Krużel, Wśród starych rycin, Kraków 1999