Wykład z elementami konwersatorium.

Brak

Celem zajęć jest przedstawienie procesu konstrukcji globalnych obiegów interakcji kulturowych i gospodarczych sprawiających, że Ziemia stała się zintegrowanym systemem społecznym poprzecinamy sieciami przepływów i zależności łączących każde dowolne miejsce z każdym innym. Omówiony zostanie zarówno sam proces historyczny, który doprowadził do takiego stanu, jak i jego najróżniejsze ujęcia, w tym szczególnie teoria postkolonialna, teorie zależności (Amin, Frank, Arrighi) ze szczególnym uwzględnieniem analizy systemów-światów Immanuela Wallersteina oraz wybrane ujęcia globalizacji, między innymi Arjuna Appaduraia, Saski Sassen, Jonathana Friedmana i Jeana Baudrillarda. Rozważone zostanie miejsce Polski w globalizującej się rzeczywistości społeczno-kulturowej.

Indywidualna praca pisemna lub projekt artystyczno-badawczy (w drugim przypadku możliwość pracy w grupach o rozmiarze do 4 osób). Praca lub projekt oceniane będą pod kątem wykorzystania treści prezentowanych w czasie zajęć oraz oryginalności ich opracowania.

Wypełnienie kart lektury dla obowiązkowych pozycji z listy lektur według wzoru dostarczonego przez prowadzącego.

1. Wprowadzenie: przedsięwzięcie kolonialne – konstytucja europejskiego imperializmu:

Immanuel Wallerstein, Analiza systemów-światów, tłum. K. Gawlicz, M. Starnawski, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2007, tam r. 2 Nowoczesny system-świat jako kapitalistyczna gospodarka-świat. Produkcja, wartość dodatkowa i polaryzacja, s. 41-64,

2. Europejski etnocentryzm:

Immanuel Wallerstein, Koniec świata, jaki znamy, tłum. M. Bilewicz, A. W. Jelonek, K. Tyszka, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004, tam r. 11 Eurocentryzm i jego wcielenia. Dylematy nauk społecznych, s. 204-222,

3. Antropologia a przedsięwzięcie kolonialne:

Allan Hanson, Kreowanie Maorysa: wynalazek kultury i jego logika, tłum. J. Schmidt (w:) Michał Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Instytut Kultury, Warszawa 1999, s. 183-201,

4. Rasizm i teorie supremacji:

James M. Blaut, Teoria rasizmu kulturowego, tłum. M. Turowski, [tekst w wersji elektronicznej].

5. Lokalność i globalność:

Arjun Appadurai, Nowoczesność bez granic. Kulturowe wymiary globalizacji, tłum. Z. Pucek, Universitas, Warszawa 2005, tam. r. 2, Dysjunkcja i różnica w globalnej ekonomii kulturowej, s. 43-73,

6. Uniwersalizm i relatywizm w świecie postkolonialnym:

Richard A. Shweder, Mapy zasad moralnych, zarozumiałość Pierwszego Świata i nowi ewangeliści (w:) Lawerence E. Harrison, Samuel P. Huntington (red.), Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpływają na rozwój społeczeństw, tłum. S. Dymczyk, Zysk i S-ka, Poznań 2000, s. 250-272,

7. Globalizacja a nowoczesność. Część 1 - od modernizacji do de-modernizacji. Logiki globalnych przepływów:

F. Fukuyama, Koniec historii?, tłum. B. Stanosz, (w:) I. Lasota (red.), Czy koniec historii?, „Konfrontacje” 13, Pomost, Warszawa 1991, s. 7-36.

8. Globalizacja a nowoczesność. Część 2 – tożsamość i różnica w nowoczesnym świecie:

Zdzisław Krasnodębski, Nowa modernizacja Europy Wschodniej a kulturowe dylematy postnowoczesnego Zachodu, (w:) Z. Krasnodębski, Postmodernistyczne rozterki kultury, Oficyna Naukowa, Warszawa 1996, s. 148-166.

9. Dylematy wielokulturowości

Andrzej Szahaj, E pluribus unum? Dylematy wielokulturowości i politycznej poprawności, Universitas, Kraków 2004, tam Ideał asymilacjonizmu i metafora “melting pot”s. 11-20  oraz Wielkość i nędza ideologii wielokulturowości, s. 57-92.

10. Teoria postkolonialna. Część 1 – radykalne początki: James, Fanon.

Franz Fanon, Wyklęty lud ziemi, tłum. H. Tygielska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1985, tam. R. 1. Przemoc, s. 15-60 oraz Jean-Paul Sartre, Posłowie, s. 187-201,

11. Teoria postkolonialna. Część 2 – zwrot poststrukturalny i jego krytyki

E. Said,  Orientalizm, tłum. W. Kalinowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1991, tam: Wprowadzenie, s. 23-58,

12. Rzeczpospolita (post)kolonialna. Część 1 – historia:

J. Sowa, Fantomowe ciało króla, Universitas, Kraków 2012, tam rozdział: Populistyczny rozum szlachty, od podrozdziału Ekspansja! do końca (ss. 319 – 350) oraz rozdział Rzeczpospolita postkolonialna, od podrozdziału Kresy: od heterogeniczności do „subalterns” do końca (ss. 448 – 494),

13. Rzeczpospolita (post)kolonialna. Część 2 – współczesność:

J. Sowa, Fantomowe ciało króla, Universitas, Kraków 2012, tam: rozdział Rzeczpospolita postkolonialna, od podrozdziału Kresy: od heterogeniczności do „subalterns” do końca (ss. 448 – 494)

14. Rzeczpospolita (post)kolonialna. Część 3 - resentyment i tożsamość w polskiej teorii postkolonialnej:

J. Sowa, Fantomowe ciało króla, Universitas, Kraków 2012, tam: Zamiast zakończenia: nostalgia, bohaterowie i miejsca pamięci w rzeczywitości postkolonialnej (ss. 448 – 494),

15.  Religia i duchowość w płynnym świecie globalnych przepływów:

film dokumentalny Erik Pauser i Johan Söderberg, Lucky People Center International, 1998.

1. Wprowadzenie: przedsięwzięcie kolonialne – konstytucja europejskiego imperializmu:

Edward Said, Kultura i imperializm. Wykład wygłoszony w York University, Toronto, 10 lutego 1993, tłum. Mariusz Turowski, [tekst w wersji elektronicznej],

Marcus Rediker, Peter Lindbaugh, Many Headed Hydra: Sailors, Slaves, Commoners, and the Hidden History of the Revolutionary Atlantic, Beacon Press, Boston 2000, tam r. 1, The Wreck of the Sea-Venture, s. 8-35.

2. Europejski etnocentryzm:

Andre Gunder Frank, ReOrientacja historii światowej i teorii społecznej. Wykład z cyklu: Wertheim Lecture, 1998, tłum. Marisuz Turowski, [tekst w wersji elektronicznej].

3. Antropologia a przedsięwzięcie kolonialne:

E. Wolfe, Europa i ludy bez historii, tłum. W. Usakiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009, tam. r. 5, Iberyjczycy w Ameryce, s. 152-181,

T. Asad (red.), Anthropology and the Colonial Encounter, Ithaca Press, London 1973, tam tenże, Introduction, s. 9-19 oraż tenże, Two European Images of Non-European Rule, s. 103-118,

Jean-Pierre Olivier de Sardan, Okultyzm i etnograficzne “ja”. Magia czyli uegzotyczniona nadzwyczajność od Durkheima po antropologię postmodernistyczną, tłum. A Szczepankiewicz (w:) Amerykańska antropologia postmodernistyczna, s. 247-267,

Horace Miner, Rytuały cielesne wśród Nacirema, tłum. A Szczepankiewicz (w:) Amerykańska antropologia postmodernistyczna, ss. 31-37.

4. Rasizm i teorie supremacji:

Ryszard Kapuściński, Będziemy pławić konie we krwi (w:) Tenże, A gdyby cała Afryka, Czytelnik, Warszawa 1971, ss. 118-200,

5. Lokalność i globalność:

Kazimierz Krzysztofek, Tendencje globalnej dyfuzji kultury u progu XXI wieku, (w:) Andrzej Tyszka (red.), Róża wiatrów Europy. O środkowoeuropejskiej tożsamości kulturowej, Oficyna Naukowa, Warszawa 1999, ss. 52-74,

Jonathan Friedman, Konflikty rdzenne a dyskretny urok burżuazji, tłum. Mariusz Turowski, [tekst w wersji elektronicznej],

Saskia Sassen, Globalizacja. Esej o nowej mobilności ludzi i pieniędzy, tłum. J. Tagnerowicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008, tam rozdział 9, Przestrzeń elektroniczna a władza, s. 163-179.

6. Uniwersalizm i relatywizm w świecie postkolonialnym:

Jean Baudrillard, Przemoc i globalizacja, tłum. Jan Sowa, "Ha!art", nr 15 2003,

Vivek Chibber, Postcolonial Critique and Specter of Capital, Verso, London 2011, tam rozdział The (Non)problem of Historicism, s. 209-242.

7. Globalizacja a nowoczesność. Część 1 - od modernizacji do de-modernizacji. Logiki globalnych przepływów:

D. Lerner, Passing of Traditional Society. Modernizing the Middle East, The Free Press, New York 1958, tam r. 2, Modernizing Styles of Life: A Theory, s. 43-75.

J. Comaroff, J. Comaroff, Theory From the South: Or, How Euro-America is Evolving Toward Africa,Paradigm Publishers, Boulder 2012, tam r. 1, Theory from the South, s. 1-50.

8. Globalizacja a nowoczesność. Część 2 – tożsamość i różnica w nowoczesnym świecie:

Shmuel Eisenstadt, Multiple Modernities, “Daedalus“, 129, Winter 2000, s. 1-29.

Vivek Chibber, Rescuing class from cultural turn, “Catalyst”, Vol 1, No 1, Spring 2017, s. 27-58.

9. Dylematy wielokulturowości

Walter Benn Michaels, Let Them Eat Diversity, „Jacobin”, 1 Jan 2011, https://jacobinmag.com/2011/01/let-them-eat-diversity,

Cedric Johnson, The Panthers Can’t Save Us Now, “Catalyst”, Vol 1, No 1, Spring 2017, s. 57-87.

10. Teoria postkolonialna. Część 1 – radykalne początki: James, Fanon.

C.L.R. James, The Black Jacobins: Toussaint L'Ouverture and the San Domingo Revolution, Vintage Books, New York 1989, tam: R. 1, The Property, R. 2, The Owners, R. 3, Parliament and Property, s. 16-84,

Susan Buck-Morss, Hegel, Haiti i historia uniwersalna, tłum. K. Bojarska, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2014, tam. cz. 2, Historia uniwersalna, s. 80-156.

11. Teoria postkolonialna. Część 2 – zwrot poststrukturalny i jego krytyki

Homi Bhabha, Mimikra i ludzie. O dwuznaczności dyskursu kolonialnego, tłum. D. Dobrogoscz, „Literatura na świecie”, nr 01-02/2008 (438-439), s. s. 184-195,

Gayatri Chakravorty Spivak, Czy podporządkowani inni mogą przemówić?, tłum. E. Majewska, „Krytyka Polityczna” 2011, nr 24–25,

Vivek Chibber, Postcolonial Theory and the Specter of Capital, Verso, London 2013, tam: r. 1, Postcolonial Theory and Subaltern Studies, s. 1-27.

12. Rzeczpospolita (post)kolonialna. Część 1 – historia:

Bogdan Huk, Ukraina, polskie jądro ciemności, Stowarzyszenie Ukraińskie Dziedzictwo, Przemyśl 2013, tam r. 1 Zarys krajobrazu, s. 19-65.

13. Rzeczpospolita (post)kolonialna. Część 2 – współczesność:

J. Sowa, Fantomowe ciało króla, Universitas, Kraków 2012, pozostałe rozdziały (poza wskazanymi w literaturze obowiązkowej).

14. Rzeczpospolita (post)kolonialna. Część 3 - resentyment i tożsamość w polskiej teorii postkolonialnej:

Ewa Thompson, Sarmatism, or the Secrets of Polish Essentialism, (w:) P. Czapliński, J. Niżyńska, T. Trojanowska (red.), Being Poland: A New History of Polish Literature and Culture Since 1918, University of Toronto Press, Toronto 2018, s. 3-29,

Claudia Snochowska-Gonzalez, Czy jesteśmy postkolonialni. O pewnym wrogim przejęciu, (w:) Joanna Tokarska-Bakir (red.), PL: tożsamość wyobrażona, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2013, s. 258-277,

Stanley Bill, Seeking the Authentic – Polish Culture and the Nature of Postcolonial theory, https://nonsite.org/article/seeking-the-authentic-polish-culture-and-the-nature-of-postcolonial-theory.

15.  Religia i duchowość w płynnym świecie globalnych przepływów:

brak.