ćwiczenia

link do spotkania 15 lutego: https://meet.google.com/djk-yhmf-evz

Zajęcia poświęcone są krytycznemu spojrzeniu na polską tradycję kolekcjonerstwa i wystawiennictwa (muzealnictwa). Zajęcia proseminaryjne polegać będą na omawianiu lektur oraz filmów, częściowo także referatów przygotowanych przez studentów.
Tematyka zajęć pomyślana została dwutorowo - z jednej strony omówione zostaną wybrane problemy kolekcjonerstwa i muzealnictwa w Polsce w ostatnich trzech stuleciach wieku. Z drugiej strony starać się będziemy odnaleźć nowe ścieżki interpretacyjne w oparciu o propozycje nowej, krytycznej muzeologii.
Takie podejście ma zaproponować nowe, postępowe myślenie o kolekcjach i muzeach, osadzanych wciąż w tradycyjne, nacjonalistyczne i estetyzujące ramy.
Podstawą zajęć ma być dyskusja na wskazany w sylabusie temat w oparciu o zaproponowane lektury i/lub materiały audiowizualne. Na tydzień przed kolejnym spotkaniem zostaną wskazane lektury i/lub filmy spośród wypisanych w bibliografii (w przypadku dłuższych tekstów będą one rozdzielane między grupy). Część bibliografii służy jako wskazówka dla zainteresowanych lub do ewentualnej samodzielnej pracy, Proszę regularnie przygotowywać się do zajęć. Jednocześnie proszę nie podejmować dyskusji, jeśli nie czytali Państwo omawianego tekstu/nie widzieli państwo omawianego filmu!
Omawiamy kwestie aktualne, więc może się zdarzyć, że drobne uzupełnienia w lekturach (artykuły prasowe, krótkie filmy on-line) związane z tematem, pojawią się w czasie semestru.

1. Obecność i aktywność na zajęciach (możliwe 2 nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze) – 30% końcowej oceny
2. referat na podstawie wskazanej literatury - 20% końcowej oceny
3. praca seminaryjna na uzgodniony z prowadzącym temat - 50% końcowej oceny

1. Obecność i aktywność na zajęciach (możliwe 2 nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze) – 30% końcowej oceny
2. referat na podstawie wskazanej literatury - 20% końcowej oceny
3. praca seminaryjna na uzgodniony z prowadzącym temat - 50% końcowej oceny

Uwaga - fragmenty dłuższych tekstów będą rozdzielane między grupy

2. Kolekcje i muzea – pojęcie na przestrzeni wieków
a. K. Pomian, Zbieracze i osobliwości. Paryż, Wenecja. XVI-XVIII wiek, Lublin 2001
b. Michał Mencfel, Skarbce natury i sztuki. Prywatne gabinety osobliwości, kolekcje sztuki i naturaliów na śląsku w wiekach XVII i XVIII, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2010
c. Dorota Folga-Januszewska, Muzeum i narracja: długa historia opowieści, [w]: Karolina Wolska-Pabian, Paweł Kowal (red.), Muzeum i zmiana. Losy muzeów narracyjnych Muzeum i zmiana. Losy muzeów narracyjnych, Warszawa-Kraków 2019
d. Dorota Folga-Januszewska, Muzeum: definicja i pojęcie. Czym jest muzeum dzisiaj?, „Muzealnictwo”, 2008, 4, s. 200-203
e. D. Folga-Januszewska, History of the museum concept and contemporary challenges: introduction into the debate on the new ICOM museum definition, „Muzealnictwo”, 2020, 61, s. 39-57
f. Didier Rykner, Inclusif et polyphonique : la nouvelle définition du musée proposée par l’ICOM, Tribune de l’Art (on-line)
3 Undocumented – muzeum wobec wyzwań współczesności. Dekolonizacja i deimperializacja naszych muzeów.
a) Ariella Azoulay, film: Un-Documented: Unlearning Imperial Plunder”
b) Lise Ragbir, What Black Panther Gets Right About the Politics of Museums, “Hyperallergic”, March 20, 2018 [https://hyperallergic.com/433650/black-panther-museum-politics/]
c) Restitution-Report_-museum-directors-respond-_-The-Art-Newspaper (online)
d) Delistraty-Macrons-Pledge-to-Return-African-Artefacts-_-Frieze (online)
4. Kto jest widzem polskich muzeów?
a. Muzeum Mojego podwórka [https://www.youtube.com/watch?v=MoRcoHHsIYw]
b. Piotr Piotrowski, Muzeum krytyczne, Poznań 2011, rozdział 1

Część historyczna
5. Muzealne plany Stanisława Augusta. Od reprezentacji do reformy społecznej.
 E. Manikowska, Sztuka – ceremoniał – informacja. Studium wokół królewskich kolekcji Stanisława Augusta, Warszawa, 2007 (s. 213-231)
 A. Rottermund, Rembrandt i inni. Królewska kolekcja obrazów Stanisława Augusta, Warszawa 2011 (tom 1) (s. 10-23)
• Sołtys, Kolekcja dla króla czy marketing? Prawda i legenda o królewskiej kolekcji obrazów w Dulwich, w: Oświeceniowa republika władców. Rezydencje, kolekcje, mecenat, t. 2, red. Andrzej Pieńkos, Warszawa 2017, s. 229–257
6 Muzea naukowe w Polsce. Polscy filozofowie naturalni. Nieudane projekty muzeów nauki w Polsce oświeceniowej.
a. Katarzyna Pękacka-Falkowska, Wokół kolekcji przyrodniczych w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Cz. 1: Christoph i Johann Christoph Gottwaldowie oraz ich gdańskie muzeum, „Kwatalnik Historii Nauki i Techniki”, R. 63, 2018, nr 2, s. 51-97
b. K. Targosz, Kolekcjonerki XVIII wieku – Anna Jabłonowska i Teofila Konstancja Morawska i ich zbiory przyrodnicze, [w:] Kobieta epok dawnych w literaturze, kulturze i społeczeństwie (pod red. Iwony Maciejewskiej i Krystyny Stasiewicz), Olsztyn 2008
c. M.J. Mniszech, Myśli względem założenia Musaeum Polonicum, 1775

7 Izabela Czartoryska– oryginalna koncepcja muzeum narodowego
a) Hanna Jurkowska, Pamięć sentymentalna: praktyki pamięci w kręgu Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk i w Puławach Izabeli Czartoryskiej, Warszawa 2014, s. 300-315; 366-372; 385-417
b) Aleksander Musiał, Mentem mortalia tangunt – Fragments and Fetishes in Puławy Landscape Garden (1794-1831), “Oxford Art Journal” 42, 3, 2019
c) Z. Żygulski jun., Dzieje zbiorów puławskich (Świątynia Sybilli i Domek Gotycki), „Rozprawy i Sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie”, 1962, t. 7, s. 5-265
d) J. Wałek, Zbiory Czartoryskich a narodziny idei muzeum w Polsce‬, [w:] J. Wałek, (red.), Otwieram świątynię pamięci. Zbiory Czartoryskich a narodziny idei muzeum w Polsce, Łódź 2015, s. 57-69
e) Z. Żygulski jun., Muzeum Czartoryskich, historia i zbiory, Kraków 1998, s. 12-80
8. Muzea i kolekcje w służbie XIX-wiecznych nacjonalizmów.
a. Zbiory poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Muzeum Narodowym w Poznaniu, Poznań 1982, s. 9-23
b. Kamila Kłudkiewicz, Muzeum im. Mielżyńskich versus Kaiser Friedrich Museum w Poznaniu. Współistnienie polskiego i niemieckiego muzeum sztuki na przełomie XIX i XX wieku, w: Muzeum a pamięć – forma, produkcja, miejsce, pod red . T. De Rosseta i in., Warszawa 2018, s. 99 i nn
c. K. Gieszczyńska-Nowacka, Kolekcja grafik i rysunków PTPN – jej pierwotny status, rola i znaczenie, [w:] Miłośnictwo rzeczy. Studia z historii kolekcjonerstwa…, Warszawa 2014, s. 414-430
d. Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, Poznań 2004
e. K. Gieszczyńska-Nowacka, Galeria Ciecierskich i jej twórca, „Studia Muzealne” 2015, s. 216-248
f. D. Kacprzak, „Ja lubię, żeby był glanc!” – kolekcjonerstwo wielkiego kapitału: kolekcje burżuazji wielkoprzemysłowej ziemi obiecanej, [w:] Miłośnictwo rzeczy…, s. 318-341
g. M. Palica, Od Delacroix do van Gogha Żydowskie kolekcje sztuki w dawnym Wrocławiu, Wrocław 2010, s. 17-39
9. Muzea Czartoryskich. Gołuchów: Między osobistą pasją a narodowym obowiązkiem.
a) Inga Głuszek (red.), Życie sztuką. Gołuchów Izabelli z Czartoryskich Działyńskiej, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań 2018, s. 16-33
b) T. Jakimowicz, Od kolekcji „curiosités artistiques” ku muzeum. Zbieractwo artystyczne Izabelli z Czartoryskich Działyńskiej, „Studia muzealne” t. 13 (1982), s. 15-73
c) Kamila Kłudkiewicz, Wybór i konieczność. Kolekcje polskiej arystokracji w Wielkopolsce na przełomie XIX i XX wieku, Poznań 2016, s. 65-90
d) Róża Kąsinowska, Ogrody Działyńskich, [w:] Izabela Wysocka (red.), Izabella i Jan Działyńscy - mecenasi kultury, Biblioteka Kórnicka PAN-Muzeum Narodowe w Poznaniu-Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie, Gołuchów-Kórnik 2004, s. 99-122
e) Andrzej Szymański, O początkach organizacji parku i ogrodu gołuchowskiego w świetle nowych źródeł, „Studia i Materiały Ośrodka Kultury Leśnej", 2020, nr 19
f) Joanna Dudek-Klimiuk, Jakub Dolatowski, Kolekcje drzew i krzewów w Zarzeczu Magdaleny z Dzieduszyckich Morskiej, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego”, Vol. 61, 2013, s. 53-69
10. Muzea Czartoryskich. Kraków. Leczenie polskich kompleksów?
a) Dorota Gorzelanny, Europejska moda kolekcjonerska a idea polskiego „zakładu narodowego”. Zbiór sztuki starożytnej ks. Władysława Czartoryskiego, [w:] Miłośnictwo rzeczy…, s. 240-260
b) Z. Żygulski jun., Muzeum Czartoryskich, historia i zbiory, Kraków 1998, s. (90)105-167
c) Monika Kuhnke, «Dworzanin» i «Dama» Jana Mostaerta. Historia dwóch obrazów ze zbiorów muzeum w Gołuchowie, „Muzealnictwo”, 2006, nr 47, s. 196-206
11. Kolekcja Edwarda Aleksandra Raczyńskiego i kolekcja Feliksa Jasieńskiego – sztuka nowoczesna dla narodu bez własnego państwa
a) Agnieszka Kluczewska-Wójcik, Feliks "Manggha" Jasieński i jego kolekcja w Muzeum Narodowym w Krakowie, Kraków 2015, s. 79-111
b) Manggha. Wystawa kolekcji Feliksa Mangghi Jasieńskiego, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 1989
c) Galeria rogalińska Edwarda Raczyńskiego, kat. wyst. Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań 1998
d) Kamila Kłudkiewicz, Wybór i konieczność. Kolekcje polskiej arystokracji w Wielkopolsce na przełomie XIX i XX wieku, Poznań 2016, s. 143-170
12. Wielcy mistrzowie w Polsce po 1990 r.: Kolekcja Porczyńskich, Kolekcja Lanckorońskich, kolekcja B. Piaseckiej-Johnson – tęskniąc za kanonem
a) Józef Grabski, Opus sacrum — Ze zbiorów Barbary Piaseckiej Johnson, Kraków 1990
b) Dorota Juszczak, H. Małachowicz, Galeria Lanckorońskich. Obrazy z daru profesor Karoliny Lanckorońskiej dla Zamku Królewskiego w Warszawie, Warszawa 1998 [historia zbioru + krótka charakterystyka]
c) Donatorce w hołdzie: katalog wystawy odnowionych obrazów i rodzinnych pamiątek z daru Karoliny Lanckorońskiej, Zamek Królewski na Wawelu, Kraków 1998
d) J. Miliszkiewicz, M. Morka, Kolekcja Porczyńskich - genialne oszustwo ?, Warszawa 1997
e) M. Morka, Kompromitacja Kościoła i państwa : kolekcja im. Jana Pawła II, Warszawa 1999
f) Ewa Winnicka, Milionerka. Zagadka Barbary Piaseckiej-Johnson, Warszawa 2016
13. Muzeum Narodowe w Warszawie 2010-2011. Teoria i praktyka
a) Piotr Piotrowski, Muzeum krytyczne, Poznań 2011
b) Ars homo erotica, kat. Wyst. MNW 2010
14. Nowe muzeum – Galeria sztuki średniowiecznej w MNW (2013) oraz Muzeum Warszawy (2017)
a) Antoni Ziemba, Zofia Herman, Nowa Galeria Sztuki Średniowiecznej Muzeum Narodowego w Warszawie, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie. Nowa Seria” 2014, nr 2 (38)
b) A. Markowska, „Rzeczy Warszawskie” – nowa odsłona Muzeum Warszawy, „Artium Quaestiones XXIX”, Wydawnictwo naukowe UAM, Poznań 2018, s. 209-229
c) Piotr Kosiewski, Muzeum i narracja. Kilka uwag, [w:] Karolina Wolska-Pabian, Paweł Kowal (red.), Muzeum i zmiana. Losy muzeów narracyjnych Muzeum i zmiana. Losy muzeów narracyjnych”
d) J. Wawrzyniak, Ł. Bukowiecki, Rzeczy i opowieści. Muzeum Warszawy wobec modelu muzeum narracyjnego, „Teksty Drugie” 2020, nr 4, s. 233-257

15.Podsumowanie. Nowe propozycje.
Monika Stobiecka, Natura artefaktu, kultura eksponatu. Projekt krytycznego muzeum archeologicznego, Warszawa 2020

Horst Bredekamp, Antikensucht und Maschinenglauben. Die Geschichte der Kunstkammer und die Zukunft der Kunstgeschichte, Klaus Wagenbach, Berlin 2012 (1. wyd.: 1993)
Maria Popczyk (red.), Muzeum sztuki. Antologia, Kraków 2013
Grzegorz Bąbiak, Sobie, ojczyźnie czy potomności… Wybrane problemy mecenatu kulturalnego elit na ziemiach polskich w XIX wieku, Neriton, Warszawa 2010
Krzysztof Pomian, Le musée, une histoire mondiale (Tome 1-Du trésor au musée): Du trésor au musée, Paris 2021